Postanowienie WSA w Białymstoku z dnia 24 marca 2025 r., sygn. II SA/Bk 374/25

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Marek Leszczyński (spr.), , , po rozpoznaniu w Wydziale II na posiedzeniu niejawnym w dniu 24 marca 2025 r. sprawy ze skargi J. K. na Gminę Wyszki w przedmiocie niezgodności prawnych wyborów sołtysów i rady sołeckiej p o s t a n a w i a odrzucić skargę.

Uzasadnienie

J. K. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku skargę z 12 lutego 2025 r. na Gminę Wyszki w przedmiocie niezgodności prawnych wyborów sołtysów i rady sołeckiej. Skarżąca wskazała, że prawdopodobnie zaistniały niezgodności prawne wyborów sołtysów i członków rady sołeckiej zarządzonych przez Wójta Gminy Wyszki 24 lutego 2019 r. i 23 czerwca 2024 r. W uzasadnieniu wyjaśniła, że według nowych statusów jednostek pomocniczych gminy Wyszki (organów sołectwa) wybory są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. Powołano gminną Komisję Wyborczą (Urząd Gminy Wyszki), do której zgłaszano kandydatów. Zgłoszenie kandydata na sołtysa musi być poparte podpisami, co najmniej 8 mieszkańców danego sołectwa (podpisy kandydatów i 4 podpisy). Zapisy statusów sołectwa określają, iż w przypadkach, gdy zarejestrowany został tylko jeden kandydat na sołtysa i nie więcej niż 3 kandydatów do rady sołeckiej, wówczas wyborów w danym sołectwie nie przeprowadza się, a osobę zgłoszoną na sołtysa, osoby zgłoszone do rady sołeckiej uznaje się za wybrane. Odrzucono dotychczasowe praktyki. Wcześniej ogłaszano (senior sołtys) z tygodniowym wyprzedzeniem o zebraniu wiejskim, którego celem będzie wybór sołtysa i radnych. Przyjęcie wiadomości poświadczano podpisami mieszkańców. Podczas zebrania ze swojego grona wybierano komisję skrutacyjną (k. wyborczą). Zgłaszano kandydatów, toczyła się dyskusja. Rozdawano karty do głosowania, mieszkańcy głosowali w głosowaniu tajnym. Komisja skrutacyjna zbierała głosy, liczyła je, a przewodniczący podawał wynik głosowania. Urzędnicy akceptowali wolę mieszkańców i przekazywali wiadomość wójtowi. Według nowych zasad Gminna Komisja Wyborcza, złożona wyłącznie z pracowników gminy (Wójt jest ich pracodawcą). Podpisy zrównano z głosowaniem tajnym, gdzie nie można wykluczyć nacisków. Podpisy nie są weryfikowane. Informacja o wyborach jest ograniczona (tylko na stronie internetowej, brak ogłoszenia na tablicy ogłoszeń). W przypadku zgłoszenia więcej niż jednego kandydata wybory przeniesiono do lokali wyborczych. Zgłoszony kandydat na sołtysa nie ma nominacji zebrania wiejskiego. Skarżąca domniemuje, że gminna komisja wyborcza forsuje kandydata, któremu formularze zgłoszeniowe dał wójt. Jej zdaniem są pewne odstępstwa od praw, które mieszkańcy gminy mają zagwarantowane przez wyższe akty normatywne. Ograniczono prawa publiczne obywateli.