Nieopodatkowanie zwrotu środków z tytułu umorzenia kredytu frankowego jako zwrotu niesłusznie zapłaconego przez podatnika - Interpretacja indywidualna z dnia 11 czerwca 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0115-KDIT2.4011.221.2025.2.ŁS

Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

9 kwietnia 2025 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełniła go Pani – na wezwanie organu – pismem z 5 czerwca 2025 r. (wpływ). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

(...) 2003 r. zaciągnęła Pani kredyt mieszkaniowy „(...)” w X. na podstawie umowy nr (...) aneksowanej (...) 2003 r. w wysokości łącznej w kwocie 29 000 CHF i nabyła Pani mieszkanie do remontu pod adresem: A1

(...) 2008 r., wobec niezakończonego remontu, wystąpiła Pani o kolejny kredyt w Banku Y (następca prawny: Z) na tę samą nieruchomość i po przeprowadzeniu procedury otrzymała Pani go na podstawie umowy kredytu nr (...) indeksowanego kursem CHF. Kwota, jaką otrzymała Pani w walucie polskiej w łącznej kwocie 96 900 PLN (§ 1, ust. 2 umowy) została przeznaczona na pokrycie kosztów remontu nieruchomości w kwocie 30 000 PLN oraz spłatę innych zobowiązań, w tym:

a)kredytu hipotecznego w X. umowa nr (...) z (...) 2003 r. – 46 900 PLN,

b)karty kredytowej w Q. – 10 000 PLN,

c)limitu w rachunku X. – 10 000 PLN.

W lipcu 2019 r. podjęła Pani działania w celu unieważnienia umowy kredytowej i odzyskania części wpłaconych tytułem spłaty kredytu środków. Do listopada 2019 r. wpłaciła Pani w ramach umowy kredytowej kwotę 194 823,11 PLN oraz 6,75 CHF.

Po wieloletnich działaniach Pani pełnomocników w trakcie postępowań uznano, że umowa kredytu zawierała postanowienia abuzywne. W okresie poprzedzającym termin rozprawy apelacyjnej podjęła Pani decyzję o zawarciu ugody sądowej, w wyniku której Bank zapłacił na Pani rzecz kwotę w wysokości 66 254,98 PLN. Uzyskane umorzenie znalazło swoje udokumentowanie w przesłanym Pani w lutym 2025 r. PIT-11 za 2024 r. Kwota umorzenia została wykazana jako Pani przychód w przygotowanym dla Pani e-pit za 2024 r. znacząco podwyższając Pani zobowiązanie (do zapłaty) wobec US z tytułu rozliczenia podatku dochodowego za 2024 r.

Powołując się na rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe uznaje Pani, że:

1)spełnia Pani warunek prawny określony:

a)w § 1 ust. 1 lit. a rozporządzenia – oba kredyty były przeznaczone na zakup i remont jednej inwestycji mieszkaniowej pod adresem: A1,

b)w § 1 ust. 1 lit. b rozporządzenia – nie korzystała Pani z zaniechania poboru podatku na realizację innej inwestycji mieszkaniowej,

c)w § 1 ust. 2 rozporządzenia – kredyt został udzielony w złotych, indeksowany do waluty obcej – franka szwajcarskiego,

2)częściowo spełnia Pani warunek prawny określony w § 1 ust. 2 rozporządzenia, gdyż wierzytelność obejmuje częściowo koszty kredytu mieszkaniowego tj. 79,4% (76 900 PLN) z kwoty 96 900 PLN. Różnica w wysokości 20 000 dotyczyła spłaty innych zobowiązań (karta kredytowa, ROR w rachunku bankowym) i stanowi 20,6% kredytu.

3)równocześnie, spełnia Pani inne warunki rozporządzenia, a mianowicie:

a)kredyt został udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot uprawniony do udzielania kredytów,

b)kredyt był zabezpieczony (od pierwszej umowy) w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości,

c)został zaciągnięty w 79,4% na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych;

4)uzyskana w wyniku ugody kwota nie stanowi dla Pani przysporzenia majątkowego – zgodnie z aktualnym stanem prawnym – jest to zwrot nienależnie pobranych środków pieniężnych przekazanych na rzecz banku w ramach spłaty rat udzielonego Pani kredytu.

Uzupełnienie stanu faktycznego

Ugoda została podpisana (...) 2024 r. przed Sądem Apelacyjnym w (...) o sygn. akt (...). W ramach ugody nastąpiło:

-zrzeczenie się roszczeń przez klienta (czyli przez Panią) – na podstawie zawartej ugody otrzymała Pani w ramach kwoty zwrotu część środków pieniężnych, które wcześniej na mocy Umowy kredytowej przekazała Pani na rzecz Banku, w szczególności w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego kredytu;

-zrzeczenie się roszczeń przez Bank, który złożył własne powództwo wobec Pani powołując się na stan przyszły – po ewentualnym unieważnieniu umowy w ramach prowadzonego postępowania – za bezumowne korzystanie z kapitału wypłaconego przez Bank na podstawie umowy – po podpisaniu ugody Bank zrzekł się wszelkich takich roszczeń.

W ugodzie Pani i Bank nie ustaliliście zasad przeliczenia wzajemnych świadczeń innych, niż wynikały z pierwotnej treści umowy kredytu.

§ 3 ust. 3 ugody wymienionej powyżej zawiera zapis cyt.: „w ramach pełnego i ostatecznego rozliczenia roszczeń stron wynikających z Umowy lub w związku z nią, strona pozwana Bank Z w (...) zobowiązuje się do zapłaty na rzecz powódki A.A - Klienta kwoty 66 254,98 PLN (...)” zaś w informacji o przychodach z innych źródeł (...) PIT-11, które otrzymała Pani z Banku Z. w lutym 2025 r. powyższa kwota została ujęta w poz. 100 informacji, a jako rodzaj przychodu Bank wskazuje: „umorzenie”.

(...) 2023 r. zapadł nieprawomocny wyrok w sprawie z Pani powództwa ((...)), w którym Sąd Okręgowy w (...) orzekł, że umowa kredytu nr (...) z (...) 2008 r. zawierała postanowienia, które są podobne lub identyczne z postanowieniami uznawanymi przez sądy powszechne za postanowienia abuzywne albo nieważne uznając jej nieważność. Sąd zasądził na Pani rzecz dochodzoną kwotę (w wysokości 71 073, 64 PLN plus odsetki i inne świadczenia nienależne).

Na skutek apelacji Banku dalsze postępowanie toczyło się przed Sądem Apelacyjnym w (...). Przed datą postępowania sądowego świadomie i dobrowolnie zdecydowała się Pani na zawarcie zaproponowanej przez Bank ugody. W ramach procesu wzajemnych negocjacji pomiędzy Panią i Bankiem ustalono kwotę podlegającą zwrotowi, która ostatecznie wyniosła 66 254,98 PLN oraz częściowy zwrot kosztów postępowania sądowego. Wskazana kwota stanowi zwrot części środków pieniężnych, które wcześniej na mocy Umowy kredytowej przekazała Pani na rzecz Banku, w szczególności w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego kredytu.

Na pytania z wezwania:

6) Czy w związku z zawarciem ugody doszło do:

a)przewalutowania na złotówki kredytu udzielonego we frankach szwajcarskich?

b)umorzenia wierzytelności?

c)otrzymania świadczeń z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania?

7) Czy w ramach zawartej ugody Bank dokonał zwolnienia z długu, o którym mowa w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny?

8) Jeżeli w związku z zawarciem ugody doszło do umorzenia wierzytelności należy wyjaśnić:

a)Jakie ustalenia w sprawie umorzenia zobowiązania kredytowego zawiera wskazana we wniosku ugoda z Bankiem dla Pani?

b)Co składa się na kwotę, w stosunku do której została Pani zwolniona z długu, tj. czy jest to kwota kapitału, kwota odsetek – w tym odsetki skapitalizowane i prowizje, kwota opłat niezbędnych do zawarcia umowy kredytu, kwota kosztów usług dodatkowych, ubezpieczeń?

wyjaśniła Pani, że kredyt był zobowiązaniem spłaconym w listopadzie 2019 r. Nie były więc prowadzone inne działania mające ułatwić jego dalszą spłatę.

W wyniku ugody uzyskała Pani zwrot części środków pieniężnych, które wcześniej na mocy Umowy kredytowej przekazała Pani na rzecz Banku, w szczególności w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od zaciągniętego kredytu.

Umową (...) zaciągnęła Pani kredyt w wysokości 96 000 PLN, a spłaciła Pani łącznie kwotę 194 823,11 PLN plus 6,75 CHF. Oznacza to, że poza spłatą kapitału przekazała Pani na rzecz Banku środki w kwocie 97 923,11 PLN (więcej, niż kwota kredytu). Wypłacona (zwrócona) przez Bank kwota mieści się więc w kwocie wpłaconej przez Panią w czasie trwania umowy kredytowej w ramach spłaty rat kredytu. Dodaje Pani, że szacowany w umowie kredytowej (...) całkowity koszt kredytu (z ubezpieczeniami) miał wynieść 30 068,12 PLN (§ 6 umowy).

PIT-11 wystawiony przez Z. wskazuje „umorzenie” jako rodzaj przychodu.

W związku z zawarciem ugody otrzymała Pani niejako ekwiwalent środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy kredytowej przekazała Pani na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego kredytu. Zwrócono Pani więc niejako kwotę wydatków, które wcześniej były przez Panią poniesione z Pani własnych środków. Zatem kwoty te nie powodują faktycznego przyrostu w Pani majątku, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego jego zmniejszenia. Kwota zwrotu nie spełnia – w Pani ocenie – celu przychodu, jakim jest zwiększenie majątku podatnika, bowiem nie zwiększa Pani aktywów, ani nie zmniejsza Pani pasywów.

Interpretacja zagadnienia nie sprawiłaby Pani trudności, gdyby cała kwota kredytu spełniała w całości powyższe zasady oraz warunek prawny określony w § 1 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przy chodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Niestety – w przypadku zawartej przez Panią umowy kredytowej będącej przedmiotem zakończonego postępowania sądowego – tylko 79,4% tej kwoty było przeznaczone na cel mieszkaniowy, a 20,6% na cele inne niż mieszkaniowe. Tymczasem Bank, nie analizując treści umowy i sporządzając PIT-11 za 2024 r., a następnie przesyłając go do Pani – jako podatnika i do właściwego urzędu skarbowego uznał, że kwota zwrotu – w pełnej wysokości – ustalona w ramach ugody stanowi Pani przychód podatkowy zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy, co stoi w sprzeczności z istniejącym piśmiennictwem.

Pytanie (sformułowane ostatecznie w uzupełnieniu wniosku):

Czy wypłacone przez Bank – na podstawie zawartej ugody – środki pieniężne stanowią w całości/w części przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych i podlegają w całości/w części wykazaniu w zeznaniu rocznym?

Pani stanowisko w sprawie (sformułowane ostatecznie w uzupełnieniu wniosku)

Pani zdaniem, odwołując się do istniejącego piśmiennictwa, orzecznictwa i przepisów prawa uważa Pani, że wypłaconą przez Bank w wyniku ugody kwotę w wysokości 66 254,98 PLN należy podzielić na:

1)nie stanowiącą Pani przychodu podatkowego zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a przeznaczoną na cele mieszkaniowe zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (79,4% kredytu tj. 52 606,45 PLN z kwoty uzyskanej w ramach ugody),

2)stanowiącą Pani przychód, gdyż nie związaną bezpośrednio z celem mieszkaniowym (20,6% kredytu tj. 13 648,53 PLN z kwoty uzyskanej w ramach ugody).

Należy w związku z powyższym uznać, że jako podatnik ma Pani prawo do korekty rozliczenia PIT-37 za 2024 r. poprzez zastąpienie kwoty pełnej uzyskanej w ramach ugody (i uznanej jako przychód w PIT-11 i zeznaniu podatkowym PIT-37) kwotą proporcjonalnie wyliczoną dla celu nie związanego z celem mieszkaniowym, stanowiącej Pani przychód, a o której mowa w powyższym ust. 2.

Co do zasady, w przypadku umorzenia kredytu frankowego przeznaczonego na cele mieszkaniowe podatnik może skorzystać z zaniechania poboru podatku. Nie usunęła Pani jednak tego przychodu z zeznania PIT-37 przygotowanego na platformie e-podatki, gdyż kredyt który był przedmiotem postępowania sądowego był tylko w części (79,4%) przeznaczony na cele mieszkaniowe. Od łącznego dochodu uiściła Pani wyliczony podatek do zapłaty.

W wyniku korekty zeznania podatkowego PIT-37 za 2024 r. uzyska Pani prawo do odzyskania uiszczonego podatku od kwoty nie stanowiącej Pani przychodu podatkowego. Korekta będzie polegała na zastąpieniu kwoty 66 254,98 PLN (pozycja 76 PIT-37) kwotą 13 648,53 PLN jako nie związaną bezpośrednio z celem mieszkaniowym i stanowiącą przychód podlegający opodatkowaniu.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku, jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z jego treścią:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści powyższego przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartym w ww. ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Ogólne pojęcie przychodu zostało wyjaśnione w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Źródła przychodów

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.

Źródła przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednym z nich są „inne źródła”, czyli źródła inne niż wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ustawy (art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy).

W myśl art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” oznacza, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z tym, każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Ocena skutków podatkowych Pani sytuacji

Z analizy przedstawionego przez Panią opisu zdarzenia wynika w szczególności, że (...) 2003 r. zaciągnęła Pani kredyt mieszkaniowy „(...)” w X. na podstawie umowy nr (...) aneksowanej (...) 2003 r. w wysokości łącznej w kwocie 29 000 CHF i nabyła Pani mieszkanie do remontu pod adresem: A1. (...) 2008 r., wobec niezakończonego remontu, wystąpiła Pani o kolejny kredyt w Banku Y (następca prawny: Z) na tę samą nieruchomość i po przeprowadzeniu procedury otrzymała Pani go na podstawie umowy kredytu nr (...) indeksowanego kursem CHF. Kwota, jaką otrzymała Pani w walucie polskiej w łącznej kwocie 96 900 PLN (§ 1, ust. 2 umowy) została przeznaczona na pokrycie kosztów remontu nieruchomości w kwocie 30 000 PLN oraz spłatę innych zobowiązań, w tym:

a)kredytu hipotecznego w X umowa nr (...) z (...) 2003 r. – 46 900 PLN,

b)karty kredytowej w Q. – 10 000 PLN,

c)limitu w rachunku X – 10 000 PLN.

W lipcu 2019 r. podjęła Pani działania w celu unieważnienia umowy kredytowej i odzyskania części wpłaconych tytułem spłaty kredytu środków. Do listopada 2019 r. wpłaciła Pani w ramach umowy kredytowej kwotę 194 823,11 PLN oraz 6,75 CHF. Po wieloletnich działaniach Pani pełnomocników w trakcie postępowań uznano, że umowa kredytu zawierała postanowienia abuzywne. W okresie poprzedzającym termin rozprawy apelacyjnej podjęła Pani decyzję o zawarciu ugody sądowej, w wyniku której Bank zapłacił na Pani rzecz kwotę w wysokości 66 254,98 PLN. Ugoda została podpisana (...) 2024 r. przed Sądem Apelacyjnym w (...) o sygn. akt (...). W ramach ugody nastąpiło:

-zrzeczenie się roszczeń przez klienta (czyli przez Panią) – na podstawie zawartej ugody otrzymała Pani w ramach kwoty zwrotu część środków pieniężnych, które wcześniej na mocy Umowy kredytowej przekazała Pani na rzecz Banku, w szczególności w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego kredytu;

-zrzeczenie się roszczeń przez Bank, który złożył własne powództwo wobec Pani powołując się na stan przyszły – po ewentualnym unieważnieniu umowy w ramach prowadzonego postępowania – za bezumowne korzystanie z kapitału wypłaconego przez Bank na podstawie umowy – po podpisaniu ugody Bank zrzekł się wszelkich takich roszczeń.

W ugodzie Pani i Bank nie ustaliliście zasad przeliczenia wzajemnych świadczeń innych, niż wynikały z pierwotnej treści umowy kredytu. § 3 ust. 3 ugody wymienionej powyżej zawiera zapis cyt.: „w ramach pełnego i ostatecznego rozliczenia roszczeń stron wynikających z Umowy lub w związku z nią, strona pozwana Bank Z w (...) zobowiązuje się do zapłaty na rzecz powódki A.A - Klienta kwoty 66 254,98 PLN (...)” zaś w informacji o przychodach z innych źródeł (...) PIT-11, które otrzymała Pani z Banku Z. w lutym 2025 r. powyższa kwota została ujęta w poz. 100 informacji, a jako rodzaj przychodu Bank wskazuje: „umorzenie”. (...) 2023 r. zapadł nieprawomocny wyrok w sprawie z Pani powództwa ((...)), w którym Sąd Okręgowy w (...) orzekł, że umowa kredytu nr (...) z (...) 2008 r. zawierała postanowienia, które są podobne lub identyczne z postanowieniami uznawanymi przez sądy powszechne za postanowienia abuzywne albo nieważne uznając jej nieważność. Sąd zasądził na Pani rzecz dochodzoną kwotę (w wysokości 71 073, 64 PLN plus odsetki i inne świadczenia nienależne). Na skutek apelacji Banku dalsze postępowanie toczyło się przed Sądem Apelacyjnym w (...). Przed datą postępowania sądowego świadomie i dobrowolnie zdecydowała się Pani na zawarcie zaproponowanej przez Bank ugody. W ramach procesu wzajemnych negocjacji pomiędzy Panią i Bankiem ustalono kwotę podlegającą zwrotowi, która ostatecznie wyniosła 66 254,98 PLN oraz częściowy zwrot kosztów postępowania sądowego. Wskazana kwota stanowi zwrot części środków pieniężnych, które wcześniej na mocy Umowy kredytowej przekazała Pani na rzecz Banku, w szczególności w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego kredytu. Wyjaśniła Pani, że kredyt był zobowiązaniem spłaconym w listopadzie 2019 r. Nie były więc prowadzone inne działania mające ułatwić jego dalszą spłatę. W wyniku ugody uzyskała Pani zwrot części środków pieniężnych, które wcześniej na mocy Umowy kredytowej przekazała Pani na rzecz Banku, w szczególności w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od zaciągniętego kredytu. Umową (...) zaciągnęła Pani kredyt w wysokości 96 000 PLN, a spłaciła Pani łącznie kwotę 194 823,11 PLN plus 6,75 CHF. Oznacza to, że poza spłatą kapitału przekazała Pani na rzecz Banku środki w kwocie 97 923,11 PLN (więcej, niż kwota kredytu). Wypłacona (zwrócona) przez Bank kwota mieści się więc w kwocie wpłaconej przez Panią w czasie trwania umowy kredytowej w ramach spłaty rat kredytu. Dodaje Pani, że szacowany w umowie kredytowej (...) całkowity koszt kredytu (z ubezpieczeniami) miał wynieść 30 068,12 PLN (§ 6 umowy). PIT-11 wystawiony przez Z. wskazuje „umorzenie” jako rodzaj przychodu. W związku z zawarciem ugody otrzymała Pani niejako ekwiwalent środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy kredytowej przekazała Pani na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego kredytu. Zwrócono Pani więc niejako kwotę wydatków, które wcześniej były przez Panią poniesione z Pani własnych środków. Zatem kwoty te nie powodują faktycznego przyrostu w Pani majątku, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego jego zmniejszenia. Kwota zwrotu nie spełnia – w Pani ocenie – celu przychodu, jakim jest zwiększenie majątku podatnika, bowiem nie zwiększa Pani aktywów, ani nie zmniejsza Pani pasywów.

Powzięła Pani wątpliwość czy wypłacone przez Bank – na podstawie zawartej ugody – środki pieniężne stanowią w całości bądź w części przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych i podlegają w całości bądź w części wykazaniu w zeznaniu rocznym.

Przystępując do oceny Pani sytuacji wyjaśniam, że art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.) stanowi, że:

Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, zauważyć należy, że umowa ta może być zawarta wyłącznie w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. W literaturze przedmiotu podkreśla się, że z ustępstwem mamy do czynienia, gdy ktoś rezygnuje z jakiegoś warunku, wymagania, zmniejsza swoje żądania czy też odstępuje od nich. Ustępstwa mogą polegać m.in. na zrzeczeniu się uprawnień czy też zarzutów, zaciąganiu zobowiązań, obniżeniu świadczenia itp. Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody. W doktrynie prezentowany jest również pogląd, zgodnie z którym kauzalność ugody przejawia się w określeniu zarzutów, którymi mogą się posłużyć strony po zawarciu ugody. Tak więc ugoda jest czynnością, realizowaną w drodze wzajemnych ustępstw stron, zmierzającą do uchylenia niepewności co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnienia ich wykonania albo uchylenia sporu istniejącego lub mogącego powstać.

Z kolei instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.). Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Z kolei art. 69 ust. 2 pkt 1-4 ustawy Prawo bankowe stanowi, że:

Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności:

1) strony umowy;

2) kwotę i walutę kredytu;

3) cel, na który kredyt został udzielony;

4) zasady i termin spłaty kredytu.

Podkreślam przy tym, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej jest obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek, gdyż wówczas kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe, czyli przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przychód bowiem jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, realną korzyścią majątkową podatnika. Ustawodawca przyjął zasadę, że przychodami są:

1) pieniądze i wartości pieniężne, które:

·zostały otrzymane przez podatnika – czyli takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

·zostały postawione do dyspozycji podatnika – czyli takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika;

2) wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń – czyli takie przysporzenia majątkowe, które mają postać:

·świadczeń w naturze (otrzymane rzeczy lub prawa);

·nieodpłatnych świadczeń innych niż świadczenia w naturze (np. otrzymane usługi).

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe. Zatem przychodami w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny. Z uwagi na wyróżnienie przez ustawodawcę przychodów o charakterze niepieniężnym, uznaje się, że przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy jest nie tylko uzyskanie przez podatnika nowych aktywów, ale także zmniejszenie jego pasywów.

W analizowanej sprawie w ramach zawartej (...) 2024 r. ugody w ramach procesu wzajemnych negocjacji pomiędzy Panią i Bankiem doszło do ustalenia kwoty podlegającej zwrotowi, która ostatecznie wyniosła 66 254,98 PLN. Jak wskazała Pani w opisie zdarzenia wskazana kwota stanowi zwrot części środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy kredytowej przekazała Pani na rzecz Banku, w szczególności w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego kredytu.

W konsekwencji kwota ta nie powoduje faktycznego przyrostu w Pani majątku, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego zmniejszenia w Pani majątku. Wobec tego, można uznać, że taka operacja nie spełnia celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika – ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów, a tym samym po Pani stronie jako kredytobiorcy nie powstał przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem, środki pieniężne wypłacone przez Bank na podstawie zawartej ugody, stanowiące zwrot świadczeń nienależnie uiszczonych przez Panią tytułem spłaty rat kapitałowo-odsetkowych nie są w całości Pani przychodem – są świadczeniem niepodlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Tym samym cała wypłacona przez Bank na podstawie ww. ugody kwota nie podlega wykazaniu w zeznaniu podatkowym, składanym za rok podatkowy w którym doszło do wypłaty ww. kwoty.

Wobec tego do uzyskanej ww. należności, tj. kwoty wypłaconej przez Bank na podstawie zawartej ugody, nie znajduje zastosowania wskazane przez Panią rozporządzenie Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102 ze zm.), bowiem w niniejszej sprawie nie powstał przychód, który mógłby podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych i korzystać ewentualnie z ww. zaniechania.

Wobec powyższego Pani stanowisko uznałem w całości za nieprawidłowe ze względu na to, że oparła je Pani na stwierdzeniu, że:

(…) wypłaconą przez Bank w wyniku ugody kwotę należy podzielić na:

1)nie stanowiącą Pani przychodu podatkowego zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a przeznaczoną na cele mieszkaniowe zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (79, 4% kredytu tj. 52 606,45 PLN z kwoty uzyskanej w ramach ugody),

2)stanowiącą Pani przychód, gdyż nie związaną bezpośrednio z celem mieszkaniowym (20,6% kredytu tj. 13 648,53 PLN z kwoty uzyskanej w ramach ugody). (…)

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.