Poradnia ubezpieczeniowa

• Czy ZUS może odmówić umorzenia należności z tytułu składek bez wcześniejszego sprawdzenia ich istnienia i przedawnienia
• W jakiej formie ZUS powinien rozstrzygnąć w przypadku odmowy rozłożenia należności na raty
• Kiedy organ egzekucyjny powinien wstrzymać bezskuteczną egzekucję
• Czy organ egzekucyjny może badać zarzuty dotyczące istnienia i wysokości należności składkowych

Osoba prowadząca wcześniej działalność gospodarczą złożyła wniosek o umorzenie zadłużenia z tytułu składek. ZUS odmówił, wskazując ogólnie, że należności nie są przedawnione, a ponadto uznał, że sytuacja materialna pozwala na spłatę ratalną. W aktach sprawy brak było jednak dowodów doręczenia tytułów wykonawczych lub innej pierwszej czynności egzekucyjnej, o której dłużnik został zawiadomiony. Czy ZUS mógł odmówić umorzenia zaległych składek bez uprzedniego zbadania, czy te należności w ogóle istnieją i czy się nie przedawniły?

Nie. Zanim ZUS podejmie decyzję w przedmiocie umorzenia należności z tytułu składek, ma obowiązek ustalić, że należności te rzeczywiście istnieją, a zatem że się nie przedawniły. Dopiero po takim ustaleniu może przejść do oceny przesłanek materialnych umorzenia, czyli m.in. sytuacji majątkowej i rodzinnej dłużnika. Co więcej, analiza tej sytuacji musi nastąpić w sposób rzetelny i udokumentowany – poprzez porównanie dochodów i wydatków z wartościami minimum socjalnego i minimum egzystencji, określanymi przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych (dane dostępne na stronie: ., por. wyroki NSA z: 17 czerwca 2025 r., sygn. akt I GSK 400/22 oraz 11 września 2025 r., sygn. akt I GSK 1732/22).