Interpretacja indywidualna z dnia 20 listopada 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP3-1.4011.763.2025.3.LS
Odpłatne zbycie nieruchomości nabytej w wyniku działu spadku, zwiększającego pierwotny udział, podlega opodatkowaniu, jeśli dokonane zostanie przed upływem 5 lat od nabycia; zaliczka na poczet sprzedaży nie stanowi przychodu przed zawarciem ostatecznej umowy.
Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe
Szanowna Pani,
stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest:
-nieprawidłowe – w części dotyczącej skutków podatkowych zbycia 2/6 części nieruchomości nabytej w wyniku działu spadku,
-prawidłowe – w pozostałej części.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
10 września 2025 r. wpłynął Pani wniosek z 3 września 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej.
Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 20 października 2025 r. (data wpływu 22 października 2025 r.). Treść wniosku jest następująca:
Opis zdarzenia przyszłego
W dniu 5 sierpnia 2023 r. zmarł A.A. - małżonek Wnioskodawczyni. Aktem notarialnym nr (…) z 14.08.2023 r. sporządzony został Protokół dziedziczenia oraz oświadczenie o przyjęciu spadku, a aktem notarialnym nr (…) z 14.08.2023 r. - Akt poświadczenia dziedziczenia, z którego wynika, iż spadek po zmarłym nabyły:
-żona B.B. - w wysokości 1/3,
-córka C.C.- w wysokości 1/3,
-córka D.D.- w wysokości 1/3.
W skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne, w skład, którego wchodzą nieruchomości dla których Sąd Rejonowy w (…) V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw. Nr (…), Kw. Nr (…), Kw. Nr (…), a Sąd Rejonowy w (…) IV Wydział Ksiąg Wieczystych - Kw. Nr (…).
Spadek został przyjęty przez ww. spadkobierczynie.
Następnie aktem notarialnym nr (…) z 26.08.2023 r. sporządzona została Umowa o podział majątku wspólnego i dział spadku.
Z umowy tej wynika, iż w skład spadku wchodziły:
1.Nieruchomości objęte współwłasnością majątkową małżeńską:
a)nieruchomość rolna o pow. 2,8400 ha - działki 1 - Kw. Nr (…) - nabyta umową sprzedaży - akt notarialny z 11.04.2016 r. obciążona hipoteką umowną do kwoty 136 000 zł,
b)nieruchomości rolne o pow. 4,6 ha - działka 2 - oraz 4,30 ha - działka 3 - Kw. Nr (…) - nabyte umową sprzedaży - akt notarialny z 18.04.2013 r.; obciążona hipoteką umowną do kwoty 150 000 zł oraz ustanowioną odpłatną służebnością na rzecz X,
c)nieruchomość rolna o pow. 46,7577 ha - działka 4/1 – Kw (…) nabyta umową sprzedaży - akt notarialny z 19.12.2006 r.; obciążona hipoteką umowną łączną do kwoty 137 000 zł oraz hipoteką umowną kaucyjną do kwoty 117 000 zł oraz hipoteką umowną łączną do kwoty 136 000 zł.
2.Nieruchomości wchodzące w skład majątku osobistego spadkodawcy:
a)nieruchomości rolne o pow. 0,675 ha - działka 5, o pow.0,1413ha - działka 6, o pow. 0,0773 ha - działka 7, o pow. 1,8820 ha - działka 8, o pow. 1,8820 ha, o pow. 0,562 ha - działka 9 i o pow.0,732 - działka 10/1, Kw. Nr (…)- nabyte na podstawie umowy darowizny z 6.05.1994 r., hipoteka umowna do kwoty 10 000 zł.
Na nieruchomości - działka 5 - znajduje się budynek mieszkalny i 3 odrębne budynki produkcyjno- usługowo- gospodarcze dla rolnictwa.
b)nieruchomość rolna o pow. 4,2800 ha - działka 12- Kw. (…) - nabyta na podstawie umowy darowizn) z 12.03.1991 r.
Ww. nieruchomości stanowią grunty orne, lasy i pastwiska.
W wyniku zgodnego działu spadku - zgodnie z aktem notarialnym nr (…) z 26.08.2023 r. - całość majątku nabywa B.B. - małżonka spadkodawcy. Z tytułu dokonanego działu spadku spadkobiercy nie żądają od siebie żadnych spłat ani dopłat oraz nie żądają rozliczenia wydatków i nakładów i nie zachowują wobec siebie żadnych innych roszczeń. Wartość majątku nabytego przez Wnioskodawczynię w drodze działu spadku przekroczyła wartość udziału przysługującego jej w masie spadkowej. W wyniku działu spadku wnioskodawczyni otrzymała majątek o łącznej wartości 1 367 333,33, natomiast wartość jej udziału (1/3) wynosiła 683 666,67 zł.
Spadkodawca w gospodarstwie rolnym prowadził działalność rolniczą i był zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT z tytułu tej działalności. Nabycie działek wymienionych w pkt. 2 nastąpiło bez podatku VAT.
Z dniem śmierci spadkodawca został wyrejestrowany z rejestru podatników VAT, a Wnioskodawczyni - prowadząc działalność rolniczą - korzysta ze statutu rolnika ryczałtowego.
Nieruchomości:
-działka 4/1 oraz działka 2 i 3, które przed śmiercią spadkodawcy objęte były współwłasnością małżeńską spadkodawcy i Wnioskodawczyni były w części (ponad 50 ha) wydzierżawiane - umowa z 24.11.2022 r. na rzecz X, za które otrzymywano wynagrodzenie w wysokości 22 880 zł rocznie. Spadkodawca był czynnym podatnikiem VAT i wynagrodzenie w jego części było opodatkowane podatkiem VAT.
Wnioskodawczyni nie była i na dzień złożenia wniosku nie jest czynnym podatnikiem VAT; z tytułu wynagrodzenia za dzierżawę korzysta ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 113 ustawy VAT. Od dnia śmierci spadkodawcy całość wynagrodzenia otrzymuje wnioskodawczyni.
Umowa została wypowiedziana przez X w dniu 3.09.2025 r. z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, ze skutkiem na koniec kwartału kalendarzowego.
- działka nr 4/1 (część) - umowa dzierżawy zawarta przez wnioskodawczynię z Y spółka z o.o. w dniu 12.05.2025 r. za czynsz roczny w kwocie 5 000 zł (wg umowy płatność w dwóch ratach).
Aktualnie, w związku z otrzymaną propozycją kupna części działek niezabudowanych - działka 4/1 i działka 3 (po dokonaniu podziału tych działek) Wnioskodawczyni planuje zbyć część nieruchomości należących do gospodarstwa rolnego. Działki te - przed śmiercią spadkodawcy - należały do majątku wspólnego małżonków, a więc wnioskodawczyni nabyła je:
-1/2 udziału w dniu zakupu (tj. odpowiednio 19.12.2006 r. i 18.04.2013 r.),
-1/3 z 1/2 tj. 1/6 w spadku po zmarłym mężu,
-2/3 z 1/2 tj. 2/6 w wyniku działu spadku (26.08.2023 r.).
Z przyszłym nabywcą zostanie podpisana umowa przedwstępna w tym lub w następnym roku, a sprzedaż notarialna miałaby miejsce po 2029 r. Umowa ta będzie przewidywała wpłatę zaliczki lub zadatku przez przyszłego nabywcę w kwocie przekraczającej 200 000 zł netto, bowiem chce on mieć gwarancję co do przyszłego zakupu gruntu. Zakup części gospodarstwa rolnego nastąpiłby na cele inne niż rolnicze.
Umowa przedwstępna zawierałaby także umowę dzierżawy tego gruntu do momentu ich nabycia. Nabycie. nieruchomości nastąpi po dokonaniu podziału działek oraz spełnieniu warunku uzyskania przez przyszłego nabywcę wszelkich zgód na budowę magazynu energii, w tym uzyskania warunków zabudowy oraz pozwolenia na budowę. W przeciwnym przypadku umowa byłaby rozwiązana, jednakże otrzymana zaliczka (zadatek) - zgodnie z umową - nie będzie podlegać zwrotowi.
Aktualnie nieruchomości te nie są objęte planem zagospodarowania przestrzennego, co potwierdza zaświadczenie z Urzędu Gminy (...) z 20.08.2025 r. Jednakże z pisma tego wynika, iż z danych zawartych w rejestrach tego organu wynika, iż w dniu 9.03.2023 r. wydano decyzję o warunkach zabudowy polegającej na budowie farmy fotowoltaicznej na ww. działkach.
Wnioskodawczyni nigdy nie była czynnym podatnikiem podatku VAT oraz nie prowadzi, ani nigdy nie prowadziła działalności gospodarczej, z wyjątkiem dzierżawy gruntów rolnych na cele nierolnicze. Nie pozostaje w związku małżeńskim.
Aktualnie z tytułu działalności rolniczej posiada status rolnika ryczałtowego VAT i nie zamierza z tego statusu zrezygnować oraz nie zamierza w tym zakresie być podatnikiem VAT czynnym.
Wnioskodawczyni przed sprzedażą działki będącej przedmiotem wniosku nie podejmowała żadnych czynności zmierzających do podniesienia wartości bądź atrakcyjności przedmiotowych działek, np.: uzbrojenie terenu, doprowadzenie mediów, ogrodzenie terenu bądź inne. Nie prowadziła także żadnych działań marketingowych, nie prezentowała ofert sprzedaży działek; nabywca sam zgłosił się do Wnioskodawczyni z uwagi na korzystne położenie tych nieruchomości do realizacji planowanej budowy.
Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu zdarzenia przyszłego
1) daty nabycia przez spadkodawcę nieruchomości będących przedmiotem spadku nabytych:
1.1nabytych a zasadzie współwłasności majątkowej małżeńskiej
a)akt notarialny z 11.04.2016 r. - zakup z Agencji Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w (...) nieruchomość rolna o pow. 2,8400 ha - działki 1,
b)akt notarialny z 18.04.2013 r. - zakup z Agencji Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w (...) - nieruchomości rolne o pow. 4,6 ha - działka 2 - oraz 4,30 ha - działka 3,
c)akt notarialny z 19.12.2006 r. - zakup z Agencji Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w (...) nieruchomość rolna o pow. 46,7577 ha - działka 4/1
Zakup ww. działek został dokonany w ramach prawa pierwokupu, bowiem były one uprzednio dzierżawione przez spadkodawcę do prowadzenia gospodarstwa rolnego.
1.2 nabytych jako majątek odrębny
a)nabycie na podstawie umowy darowizny z 6.05.1994 r. od rodziców - nieruchomości rolne o pow. 0,675 ha - działka 5, o pow. 0,1413 ha - działka 6, o pow. 0,0773 ha - działka 7, o pow. 1,8820 ha - działka 8, o pow. 1,8820 ha, o pow. 0,562 ha - działka 9 i o pow. 0,732 - działka 10/1,
b)nabycie na podstawie umowy darowizny z 12.03.1991 r. od rodziców - nieruchomość rolna o pow. 4,2800 ha - działka 12.
2) Przedmiotem sprzedaży będzie część nieruchomości wydzielona z działek nr 4/1 i nr 3, aktualnie działki te nie są podzielone i nie są znane ich numery. Podział działek nastąpi konkretnie pod sprzedaż dla nabywcy - po ustaleniu lokalizacji miejsca, na którym może być prowadzona budowa - co będzie ustalane w trakcie postępowań niezbędnych do uzyskania m.in warunków zabudowy czy też innych decyzji np. środowiskowych.
3) Podział będzie dokonany na wniosek Wnioskodawczyni, tylko w zakresie jakiego będzie wymagać dokonanie sprzedaży części działek; jednakże Wnioskodawczyni udzieli pełnomocnictwa na rzecz osoby reprezentującej przyszłego nabywcę w/w części działek.
4) Od dnia zawarcia związku małżeńskiego do dnia śmierci spadkodawcy gospodarstwo rolne Wnioskodawczyni prowadziła wspólnie z mężem, jednakże tylko małżonek był zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT z tytułu działalności rolnej i z tego względu nazwa gospodarstwa była wyłącznie na męża tj. Gospodarstwo Rolne A.A.
5) Nabycie nieruchomości wymienionych w pkt. 1.1 nastąpiło wyłącznie w celu powiększenia własnego gospodarstwa rolnego (do dnia zakupu nieruchomości te były dzierżawione od zbywcy).
Na nieruchomościach tych nie była i nie jest prowadzona żadna inna działalność niż działalność rolnicza, z wyjątkiem dzierżawy na podstawie:
-umowy z 24.11.2022 r. z X - działka 4/1 oraz działka 2 i 3 - dzierżawa w części ponad 50 ha. Umowa została wypowiedziana przez X w dniu 3.01.2025 r. (we wniosku o interpretację pomyłkowo wpisano 3.09.2025 r.) z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, ze skutkiem na koniec kwartału kalendarzowego.
-umowa dzierżawy zawarta z Y spółka z o.o. w dniu 12.05.2025 r-. część działki nr 4/1,
6) W ramach umowy przedwstępnej Wnioskodawczyni udzieli stosownego pełnomocnictwa osobie reprezentującej nabywcę do działania w imieniu Wnioskodawczyni. W/g wiedzy Wnioskodawczyni na dzień dzisiejszy będzie to dotyczyć wszelkich zgód wymaganych przez Prawo budowlane, w tym zgodę na dysponowanie gruntem na cele budowlane w celu uzyskania niezbędnych pozwoleń, uzgodnień i warunków technicznych niezbędnych do uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę pozwalającej m.in. na budowę magazynu energii i innej infrastruktury technicznej na gruncie stanowiącej przedmiot umowy.
Zgodnie z planowaną umową przedwstępną nieuzyskanie zgody przez przyszłego nabywcę pozwolenia na budowę magazynu energii spowoduje, że umowa będzie rozwiązana i sprzedaż działek nie nastąpi.
7) Z wnioskiem o wydanie warunków zabudowy na budowę farmy fotowoltaicznej wystąpiła X, bowiem dzierżawiła od Wnioskodawczyni i jej męża część nieruchomości i to Spółka planowała tę budowę; warunki zabudowy były wydane do budowy farmy fotowoltaicznej przez ówczesnego dzierżawcę gruntu tj. X.
Umowa dzierżawy została wypowiedziana przez X w dniu 3.01.2025 r. (we wniosku o interpretację pomyłkowo wpisano 3.09.2025 r.) z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, ze skutkiem na koniec kwartału kalendarzowego, bowiem - jak uzasadniono - budowa farmy fotowoltaicznej była niemożliwa ze względów technicznych (Spółka nie uzyskała technicznych warunków przyłączenia do instalacji fotowoltaicznej).
8) Żadnych nieruchomości dotychczas Wnioskodawczyni nie sprzedawała, nie sprzedawał również zmarły małżonek Wnioskodawczyni.
9) Aktualnie Wnioskodawczyni nie posiada żadnych innych nieruchomości, które mogłyby być sprzedane w przyszłości. Wnioskodawczyni nie planuje w przyszłości sprzedawać reszty gospodarstwa rolnego, bowiem prowadzenie gospodarstwa rolnego jest dla Wnioskodawczyni jedyną i podstawową działalnością oraz źródłem utrzymania, a także rodzinną tradycją.
Pytania
1.Czy otrzymana przez Wnioskodawczynię zaliczka (zadatek) na poczet sprzedaży nieruchomości - części gospodarstwa rolnego — nabytego w wyniku działu spadku (2/3 udziału z 1/2 tj. 2/6 udziału) stanowi przychód do opodatkowania w roku jej otrzymania i czy podlega opodatkowaniu w roku jej otrzymania 19 % podatkiem PIT w myśl art. 30e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?
2.Czy w momencie otrzymania zaliczki (zadatku) na poczet sprzedaży gruntu w kwocie przekraczającej 200 000 zł netto, Wnioskodawczyni zobowiązana będzie do zarejestrowania się jako podatnik VAT czynny i opodatkowania podatkiem VAT zarówno otrzymanej zaliczki (zadatku), jak również kwot otrzymanych z dzierżawy swoich nieruchomości?
3.Czy z dniem zarejestrowania się jako podatnik VAT czynny i opodatkowania podatkiem VAT -zarówno otrzymanej zaliczki (zadatku), jak również kwot otrzymanych z dzierżawy swoich nieruchomości Wnioskodawczyni straci status rolnika ryczałtowego?
Niniejsza interpretacja dotyczy rozstrzygnięcia w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych, natomiast w zakresie podatku od towarów i usług, zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.
Pani stanowisko w sprawie
Zdaniem Wnioskodawcy otrzymana zaliczka (zadatek) na poczet sprzedaży części gospodarstwa rolniczego na cele nierolnicze nie podlega opodatkowaniu w myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a, art. 19 ust. 1 i art. 30e ustawy PIT w roku jej otrzymania, bowiem nie jest to jeszcze przychód otrzymany ze zbycia nieruchomości, a taki jest warunek powstania obowiązku podatkowego z tego tytułu. Zbycie nieruchomości następuje w chwili zawarcia w formie aktu notarialnego umowy sprzedaży i nie zmienia tego fakt zawarcia umowy przedwstępnej, ani wcześniejsza zapłata części lub całości ceny.
Ewentualne zbycie 2/6 części nieruchomości nabytej w wyniku działu spadku podlegać będzie opodatkowaniu, jeżeli to odpłatne zbycie nastąpi przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło jej nabycie lub wybudowanie, zgodnie z przepisami art. 30e ustawy PIT; natomiast zbycie nieruchomości w części nabytej w dniu jej zakupu w wysokości udziału (tj. odpowiednio 19.12.2006 r. i 18.04.2013 r.) i w wyniku spadku po zmarłym mężu w wysokości 1/3 udziału z 1/2 tj. 1/6 udziału, nie będzie podlegać opodatkowaniu z uwagi, iż od dnia ich nabycia upłynęło już 5 lat kalendarzowych.
Ad.1 Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy PIT źródłem przychodu jest odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, - jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie. W świetle powyższego, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości następuje przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło jej nabycie i nie zostaje dokonane w wykonywaniu działalności gospodarczej stanowi źródło przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Natomiast ust. 5 art. 10 stanowi, że w przypadku odpłatnego zbycia, nabytych w drodze spadku nieruchomości określonych w ust. 1 pkt 8 lit. a, okres, o którym mowa w tym przepisie, liczy się od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie tej nieruchomości przez spadkodawcę.
Do wyliczenia 5-letniego okresu, od którego uzależnione jest opodatkowanie sprzedaży nieruchomości nabytych w drodze spadku, wliczany jest zatem nie tylko okres własności nieruchomości przez spadkobiercę, który dokonuje sprzedaży, ale także okres własności nieruchomości spadkodawcy. Jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie nieruchomości przez spadkodawcę, do momentu odpłatnego zbycia nieruchomości przez spadkobiercę upłynęło 5 lat - to sprzedaż ta nie podlega opodatkowaniu.
Wobec powyższego, w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości lub ich części, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a - w związku z art. 10 ust. 5 ustawy PIT (czyli nabytych w drodze spadku), decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych ma forma prawna ich nabycia oraz moment nabycia przez spadkodawcę.
Z kolei, zgodnie z art. 10 ust. 7 ustawy PIT nie stanowi nabycia albo odpłatnego zbycia, odpowiednio nabycie albo odpłatne zbycie, w drodze działu spadku, nieruchomości lub praw majątkowych do wysokości przysługującego podatnikowi udziału w spadku. Gdy dział spadku oraz zniesienie współwłasności zostały dokonane bez spłat i dopłat, w trybie nieodpłatnym, to taka sytuacja nie stanowi nabycia skutkującego powstaniem przychodu podatkowego, nawet jeśli przypadający składnik majątku przekracza udział wyrażony wartościowo. Jednakże nabycie nieruchomości w takiej sytuacji stanowi w myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a -c ustawy PIT nabycie nieruchomości w tym udziale, który przekracza udział nabyty w spadku. Wszelkie bowiem przypadki, gdy udział danej osoby ulega powiększeniu, traktowany jest w kategorii nabycia, bowiem udziały, jakie otrzymuje spadkobierca powyżej swojego udziału były własnością pozostałych spadkobierców. Spadkobierca nie miał do nich żadnych praw aż do momentu działu spadku. Nabycie w wyniku działu spadku części majątku, który należał do innych spadkobierców, należy więc traktować jako nabycie w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 w związku z art. 10 ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Za datę nabycia tej części nieruchomości, która przekracza dotychczasowy udział w spadku, należy przyjąć datę dokonania działu spadku, tj. dzień zawarcia umowy bądź uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli dział spadku dokonany byłby na drodze postępowania sądowego.
Zatem - w odniesieniu do części nabytej w drodze zakupu oraz w drodze spadku po zmarłym małżonku - pięcioletni okres, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 w związku z art. 10 ust. 5 ustawy PIT dawno już upłynął i dlatego sprzedaż nieruchomości w tej części nie będzie stanowić przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Natomiast zbycie części nieruchomości nabytej w wyniku działu spadku podlegać będzie opodatkowaniu, jeżeli to odpłatne zbycie nastąpiłoby przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło jej nabycie (akt notarialny nr 2122/2023 z 26.08.2023 r.).
Zgodnie z art. 11 ust. 1 przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
W myśl art. 19 ust. 1 przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia. Jeżeli jednak cena, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej. Przepis art. 14 ust. 1 zdanie drugie stosuje się odpowiednio. Ww. przepis szczegółowo określa moment uzyskania przychodu oraz przedmiot stanowiący przychód. Przychód z tytułu odpłatnego zbycia powstaje z chwilą skutecznego zawarcia umowy zbycia oraz w wysokości określonej w cenie umownej, bez względu nawet na to, czy cena w danej chwili została faktycznie zapłacona (wyrok WSA we Wrocławiu z 16.04.2024 r. sygn. I SA/Wr 887/23).
Od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c podatek dochodowy wynosi 19% podstawy obliczenia podatku (art. 30e ust. 1 ustawy PIT).
Moment przeniesienia własności nieruchomości określa art. 155 § 1 Kodeksu cywilnego (dalej Kc), zgodnie z którym umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego (art. 11 Kc).
Natomiast umowa przedwstępna - art. 389 § 1 Kc to umowa, przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy (umowa przedwstępna); powinna ona określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej. Umowę tę - co do zasady - zawiera się wtedy, gdy z jakichkolwiek względów strony nie chcą, czy nie mogą zawrzeć jeszcze umowy definitywnej, a jednocześnie chcą zabezpieczyć swoje interesy.
Umowa przedwstępna jest więc jedynie zobowiązaniem do przeniesienia własności, lecz własności nie przenosi. Kupujący nie otrzymuje na mocy tej umowy żadnych uprawnień właścicielskich. Właścicielem zostaje dopiero gdy zostanie zawarta umowa sprzedaży, o której mowa w umowie przedwstępnej.
Zatem umowa przedwstępna na gruncie podatku PIT nie rodzi skutków podatkowych, bowiem w momencie jej podpisania nie dochodzi do odpłatnego zbycia nieruchomości, co jest warunkiem koniecznym do powstania przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 i art. 19 ustawy PIT, a jedynie stanowi o zobowiązaniu do takiego przeniesienia w określonym terminie.
Aby doszło do odpłatnego zbycia nieruchomości musi nastąpić zawarcie umowy sprzedaży w formie aktu notarialnego; ponadto zgodnie z art. 535 Kc przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
Natomiast z art. 353(1) Kc wynika, że strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Stosując ten przepis strony mogą również ustalić, że przed zawarciem definitywnej umowy sprzedaży kupujący może zapłacić część lub całość ceny (np. zaliczkę czy zadatek).
Gdy nastąpi wykonanie zobowiązania przez strony, wartość zaliczki (zadatku) zaliczana jest na poczet świadczenia głównego, natomiast, gdy nie dojdzie do wykonania umowy właściwej zaliczka (zadatek) podlega zwrotowi lub mogą być /są zatrzymane zgodnie z postanowieniami Kc lub z postanowieniami umowy przedwstępnej.
Mając powyższe na uwadze, otrzymana zaliczka (ew. zadatek) na poczet sprzedaży części gospodarstwa rolniczego na cele nierolnicze nie podlega opodatkowaniu w myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a, art. 19 ust. 1 i art. 30e ustawy PIT w roku jej otrzymania, bowiem nie jest to jeszcze przychód otrzymany ze zbycia nieruchomości, a taki jest warunek powstania obowiązku podatkowego. Przeniesienie własności nieruchomości następuje w chwili zawarcia w formie aktu notarialnego ostatecznej umowy sprzedaży i nie zmienia tego fakt zawarcia umowy przedwstępnej, ani wcześniejsza zapłata części lub całości ceny.
Ewentualne zbycie 2/6 części nieruchomości nabytej w wyniku działu spadku podlegać będzie opodatkowaniu, jeżeli to odpłatne zbycie nastąpiłoby przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło jej nabycie, zgodnie z przepisami art. 30e ustawy PIT; natomiast zbycie nieruchomości w części nabytej w dniu zakupu w wysokości % udziału (tj. odpowiednio 19.12.2006 r. i 18.04.2013 r.) i w wyniku spadku po zmarłym mężu w wysokości 1/3 udziału z 1/2 tj. 1/6 udziału, nie będzie podlegać opodatkowaniu z uwagi, iż od dnia ich nabycia upłynęło już 5 lat kalendarzowych.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:
a) nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
b) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
c) prawa wieczystego użytkowania gruntów,
d) innych rzeczy,
- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c – przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy – przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.
Wobec powyższego, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości lub praw majątkowych wymienionych w lit. a-c ww. przepisu następuje przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie i nie zostaje dokonane w wykonaniu działalności gospodarczej stanowi źródło przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Stosownie do art. 10 ust. 5 powołanej ustawy:
W przypadku odpłatnego zbycia, nabytych w drodze spadku, nieruchomości lub praw majątkowych, określonych w ust. 1 pkt 8 lit. a-c, okres, o którym mowa w tym przepisie, liczy się od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie tej nieruchomości lub nabycie prawa majątkowego przez spadkodawcę.
W myśl art. 10 ust. 6 cytowanej ustawy:
W przypadku odpłatnego zbycia po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, nabytych do majątku wspólnego małżonków lub wybudowanych w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej nieruchomości lub nabytych do majątku wspólnego małżonków praw majątkowych, określonych w ust. 1 pkt 8 lit. a-c, okres, o którym mowa w tym przepisie, liczy się od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło ich nabycie do majątku wspólnego małżonków lub ich wybudowanie w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej.
Art. 10 ust. 7 przytoczonej ustawy stanowi, że:
Nie stanowi nabycia albo odpłatnego zbycia, o których mowa w ust. 1 pkt 8 lit. a-c, odpowiednio nabycie albo odpłatne zbycie, w drodze działu spadku, nieruchomości lub praw majątkowych, określonych w ust. 1 pkt 8 lit. a-c, do wysokości przysługującego podatnikowi udziału w spadku.
Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że w dniu 5 sierpnia 2023 r. zmarł Pani małżonek. Spadek po zmarłym nabyła Pani w wysokości 1/3, córki po 1/3 każda. W skład spadku wchodziło gospodarstwo rolne. Aktem notarialnym z 26.08.2023 r. sporządzona została umowa o podział majątku wspólnego i dział spadku. W wyniku działu spadku - zgodnie z aktem notarialnym z 26.08.2023 r. - całość majątku nabyła Pani. Aktualnie, w związku z otrzymaną propozycją kupna części działek niezabudowanych - działka 4/1 i działka 3 (po dokonaniu podziału tych działek) planuje Pani zbyć część nieruchomości należących do gospodarstwa rolnego. Działki te - przed śmiercią spadkodawcy - należały do majątku wspólnego małżonków. Z przyszłym nabywcą zostanie podpisana umowa przedwstępna w tym lub w następnym roku, a sprzedaż notarialna miałaby miejsce po 2029 r. Umowa ta będzie przewidywała wpłatę zaliczki lub zadatku przez przyszłego nabywcę w kwocie przekraczającej 200 000 zł netto. Zakup części gospodarstwa rolnego nastąpiłby na cele inne niż rolnicze.
Na mocy art. 922 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 105):
Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej.
W świetle art. 924 Kodeksu cywilnego:
Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.
Art. 925 przywołanego Kodeksu stanowi, że:
Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku.
Stosownie natomiast do art. 1025 cytowanego Kodeksu:
Sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Notariusz na zasadach określonych w przepisach odrębnych sporządza akt poświadczenia dziedziczenia.
Z art. 1035 omawianego Kodeksu wynika, że:
Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów niniejszego tytułu.
Na gruncie zaś art. 1037 § 1 powołanego Kodeksu:
Dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.
Z instytucją działu spadku mamy do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. W wyniku działu spadku prawa majątkowe objęte spadkiem przyznane poszczególnym spadkobiercom przechodzą na nich, ustaje więc wspólność majątku spadkowego. Umowa o dział spadku lub prawomocne orzeczenie sądowe o dziale spadku stanowią tytuł własności rzeczy, które w dziale przypadły poszczególnym spadkobiercom. Na skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom.
W przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nabytej w drodze spadku i dziale spadku istotne znaczenie ma ustalenie daty nabycia tej nieruchomości przez spadkodawcę oraz czy w wyniku dokonania działu spadku nie nastąpiło nabycie majątku przekraczające pierwotnie posiadany udział w spadku.
Zgodnie z teorią prawa rzeczowego, przyznanie danej osobie na wyłączną własność rzeczy w drodze zniesienia współwłasności czy działu spadku, jest nabyciem tych rzeczy. Natomiast, biorąc pod uwagę przyjętą linię orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, nabyciem rzeczy w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie jest przyznanie jej na wyłączną własność jednemu ze współwłaścicieli, jeśli:
-podział taki jest ekwiwalentny w naturze i nie towarzyszą mu spłaty i dopłaty lub
-wartość otrzymanej przez daną osobę rzeczy mieści się w ramach posiadanego dotychczas udziału.
Za datę nabycia nieruchomości lub prawa – w przypadku ich sprzedaży, które przypadły danej osobie w wyniku działu spadku, należy przyjąć więc datę ich pierwotnego nabycia, jeżeli wartość otrzymanej przez daną osobę nieruchomości lub prawa w wyniku działu mieści się w udziale, jaki przysługuje tej osobie w majątku objętym współwłasnością oraz dział spadku został dokonany bez spłat i dopłat.
Jeżeli zatem wartość nieruchomości (udziałów w nieruchomości) nabytych w wyniku działu jest zgodna z udziałem posiadanym przed działem spadku – nie następuje nabycie, ponieważ w ten sposób nie ulega powiększeniu zarówno zakres dotychczasowego władztwa tej osoby nad rzeczą (nieruchomością), jak i stan jej majątku osobistego. Dział spadku, w wyniku którego udział w nieruchomości nie zwiększył się, zmienia wyłącznie charakter własności.
Powyższe potwierdza brzmienie art. 10 ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zgodnie z którym nie stanowi nabycia albo odpłatnego zbycia, o których mowa w ust. 1 pkt 8 lit. a-c, odpowiednio nabycie albo odpłatne zbycie, w drodze działu spadku, nieruchomości lub praw majątkowych, określonych w ust. 1 pkt 8 lit. a-c, do wysokości przysługującego podatnikowi udziału w spadku.
Natomiast, gdy w wyniku działu spadku udział danej osoby ulega powiększeniu (nawet jeżeli działu spadku dokonano bez spłat i dopłat), mamy do czynienia z nabyciem, w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 w związku z art. 10 ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zwiększa się wtedy stan majątku osobistego, gdyż następuje nabycie majątku w części przekraczającej udział spadkowy, należącego do innych spadkobierców.
Jednakże biorąc pod uwagę kwestię nabycia działki do wspólności majątkowej małżeńskiej, należy odnieść się również do przepisów ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.). Art. 31 § 1 tego Kodeksu stanowi, że:
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Z kolei jak stanowi art. 35 ww. Kodeksu:
W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.
W myśl art. 43 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.
Przedmiotami majątkowymi w rozumieniu tego przepisu są wszelkie prawa majątkowe, zarówno bezwzględne (prawo własności rzeczy oraz inne prawa rzeczowe), jak i względne (np. przysługujące małżonkom wierzytelności). Wspólność ustawowa obejmuje wszelkie przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich.
Wspólność małżeńska została ukształtowana jako wspólność łączna. Charakteryzuje się ona tym, że w czasie jej trwania małżonkowie nie mają określonych udziałów w majątku wspólnym, nie mogą więc rozporządzać udziałami, a także nie mogą żądać podziału majątku objętego wspólnością ustawową. Obojgu małżonkom przysługuje pełne prawo do całości majątku wspólnego. Wspólność ta jest wspólnością masy majątkowej i obejmuje cały zbiór praw majątkowych, takich jak własność i inne prawa rzeczowe czy wierzytelności.
Zważywszy na tak ukształtowaną sytuację prawną małżonków objętych wspólnością ustawową, definitywne nabycie w czasie jej trwania prawa własności nieruchomości oznacza nabycie przez każdego z małżonków tego prawa w całości, a nie w określonym ułamkowo udziale. Tym samym, po śmierci jednego z małżonków drugi z nich nie mógł ponownie nabyć udziału w tej nieruchomości w drodze dziedziczenia, jak też w drodze działu spadku, skoro nieruchomość ta wchodziła wcześniej do wspólnego majątku małżeńskiego, a małżonkowi z tego tytułu przysługiwało już prawo własności całej nieruchomości.
Mając na uwadze powołane powyżej przepisy oraz przedstawiony we wniosku opis zdarzenia przyszłego stwierdzić należy, że skoro panował w Pani małżeństwie ustrój małżeńskiej wspólności majątkowej to nie można wyodrębnić udziałów, które Pani oraz Pani mąż posiadali w chwili nabycia nieruchomości stanowiących działki nr 1, 2, 3, 4/1. Z tego względu nie mogła Pani ponownie nabyć udziałów w przedmiotowych nieruchomościach ani w drodze dziedziczenia, ani w drodze działu spadku. W związku z powyższym ich nabycie przez Panią, stosownie do art. 10 ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nastąpiło kolejno w roku 2016, 2013 oraz 2006, tj. w momencie nabycia nieruchomości do majątku wspólnego małżonków.
Wobec tego, planowane po 2029 roku, odpłatne zbycie części niezabudowanych działek nr 4/1 oraz 3 (po dokonaniu podziału tych działek) nie będzie stanowić dla Pani źródła przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, z uwagi na upływ pięcioletniego terminu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym nie powstanie u Pani obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu sprzedaży ww. części działek.
Na powyższe nie będzie miał wpływ podział nieruchomości (działek), w wyniku, którego następuje zmiana powierzchni działki oraz numerów ewidencyjnych. Wydzielenie działek z nieruchomości gruntowej nie powoduje zmiany jej właściciela. Na skutek dokonania tej czynności nie następuje przeniesienie prawa własności działki, a więc nie dochodzi do jej nabycia.
Natomiast przechodząc do kwestii skutków podatkowych podpisania z przyszłym nabywcą umowy przedwstępnej w tym lub następnym roku i otrzymania z tego tytułu zaliczki (zadatku) na poczet sprzedaży nieruchomości należy wskazać, że umowa przedwstępna została uregulowana w art. 389-396 Kodeksu cywilnego.
Zgodnie z art. 389 § 1 ww. ustawy:
Umowa, przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy (umowa przedwstępna), powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej.
Umowę przedwstępną zawiera się wtedy, gdy z jakichkolwiek względów strony nie chcą, czy nie mogą zawrzeć jeszcze umowy definitywnej, a jednocześnie chcą zabezpieczyć swoje interesy.
Umowa przedwstępna jest więc jedynie zobowiązaniem do przeniesienia własności, lecz własności nie przenosi. Kupujący nie otrzymuje na mocy tej umowy żadnych uprawnień właścicielskich. Właścicielem zostaje dopiero dzięki zawarciu umowy przyrzeczonej.
Analizując zatem kwestię skutków umowy przedwstępnej na gruncie prawa podatkowego zauważyć należy, że zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, źródłem przychodów jest między innymi odpłatne zbycie nieruchomości. W cytowanym przepisie użyto terminu „odpłatne zbycie”, zatem aby wywołać określony w nim skutek prawnopodatkowy musi nastąpić zawarcie w prawie przewidzianej formie umowy, w wyniku której nastąpi przeniesienie własności nieruchomości w zamian za korzyści majątkowe. Samo zawarcie umowy przedwstępnej nie powoduje więc skutków podatkowych, gdyż w tej sytuacji nie możemy mówić o przeniesieniu własności nieruchomości, a jedynie o zobowiązaniu do takiego przeniesienia w określonym terminie.
Z kolei umowa sprzedaży, będąca niewątpliwie formą odpłatnego zbycia nieruchomości, uregulowana została w art. 535 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że:
Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
Sprzedaż w rozumieniu cywilnoprawnym ma więc charakter umowy wzajemnej, do której odnosi się wyrażona w art. 488 Kodeksu cywilnego zasada jednoczesnego wykonania świadczeń, tj. przeniesienia własności nieruchomości i zapłacenia sprzedawcy ceny.
Z art. 488 § 1 ww. ustawy wynika bowiem, że:
Świadczenia będące przedmiotem zobowiązań z umów wzajemnych (świadczenia wzajemne) powinny być spełnione jednocześnie, chyba że z umowy, z ustawy albo z orzeczenia sądu lub decyzji innego właściwego organu wynika, iż jedna ze stron obowiązana jest do wcześniejszego świadczenia.
Zgodnie z § 2 ww. art. 488:
Jeżeli świadczenia wzajemne powinny być spełnione jednocześnie, każda ze stron może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia, dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego.
Natomiast z art. 3531 Kodeksu cywilnego wynika, że:
Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Z ww. przepisu wynika zatem, że strony mogą również ustalić, że przed zawarciem definitywnej umowy sprzedaży kupujący może zapłacić część lub całość ceny.
Zadatek jest instytucją prawa cywilnego związaną z wykonaniem zobowiązań umownych.
Wskazać bowiem należy, że zgodnie z art. 394 § 1 Kodeksu cywilnego:
W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej (art. 394 § 1).
W myśl art. 394 § 2 ww. ustawy:
W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.
Natomiast stosownie do art. 394 § 3 Kodeksu cywilnego:
W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.
Zatem instytucja zadatku służy wzmocnieniu więzi obligacyjnej. Ma motywować strony do należytego wykonania umowy (w przypadku zadatku uiszczanego przy umowie przedwstępnej – do zawarcia umowy przyrzeczonej). Otrzymanie zadatku nie powoduje definitywnego przysporzenia majątkowego, bo w zależności od uzgodnień stron umowy i „losów” zobowiązania może on podlegać zwrotowi, stać się własnością strony umowy jako swoiste odszkodowanie za niewykonanie zobowiązania bądź zostać zaliczony na poczet świadczenia strony, która go dała. W szczególności, zadatek uiszczany przy zawieraniu umowy przedwstępnej sprzedaży rzeczy lub prawa nie jest ceną nabycia tej rzeczy lub prawa, a dopiero może zostać zaliczony na poczet takiej ceny w przypadku zawarcia umowy sprzedaży (umowy przyrzeczonej).
Podsumowując, zgodnie z normami prawa cywilnego przeniesienie własności nieruchomości następuje w chwili zawarcia w formie aktu notarialnego ostatecznej umowy sprzedaży i nie zmienia tego fakt zawarcia umowy przedwstępnej, ani wcześniejsza zapłata części lub całości ceny.
Jak już wyżej wskazałem, odpłatne zbycie nieruchomości jej części lub udziału w nieruchomości dokonane po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie – nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a kwota uzyskana ze sprzedaży nieruchomości jej części lub udziału w nieruchomości, w ogóle nie podlega opodatkowaniu.
Zatem kwota zadatku/zaliczki stanowiłaby przychód ze źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dopiero w momencie zawarcia – w wykonaniu umowy przedwstępnej – w formie aktu notarialnego ostatecznej umowy sprzedaży (przyrzeczonej), jeśli nie upłynęłoby pięć lat od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie nieruchomości.
W przedmiotowej sprawie ostateczna umowa sprzedaży nieruchomości zostanie zawarta w po 2029 r., a więc po upływie pięcioletniego okresu, o którym mowa powyżej.
W świetle powyższego zawarcie umowy przedwstępnej, na poczet której otrzyma Pani kwotę zaliczki (zadatku) nie spowoduje przeniesienia własności nieruchomości (części niezabudowanych działek nr 4/1, 3), czyli odpłatnego zbycia, które jest źródłem przychodu. Tak więc, otrzymana przez Panią kwota zaliczki (zadatku) na poczet zawarcia przyrzeczonej umowy sprzedaży nieruchomości (części niezabudowanych działek nr 4/1, 3), która ma być zawarta w formie aktu notarialnego po 2029 r. nie wywoła skutków podatkowych w postaci powstania przychodu w momencie otrzymania zadatku.
W konsekwencji planowana przez Panią po 2029 r. sprzedaż ww. nieruchomości (części niezabudowanych działek nr 4/1, 3) nabytych umową sprzedaży do wspólności majątkowej małżeńskiej oraz w spadku po zmarłym mężu i dziale spadku, nie będzie stanowić dla Pani źródła przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) w związku z ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ sprzedaż nastąpi po upływie okresu pięciu lat, o którym mowa w tych przepisach. Zatem, nie będzie Pani zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego z tytułu sprzedaży ww. nieruchomości.
Natomiast otrzymana przez Panią kwota zaliczki (zadatku) na poczet sprzedaży nieruchomości - części gospodarstwa rolnego — nabytego w wyniku działu spadku (2/3 udziału z 1/2 tj. 2/6 udziału) nie będzie stanowić przychodu do opodatkowania w roku jej otrzymania i nie podlega opodatkowaniu.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Powołane orzeczenia sądów administracyjnych są rozstrzygnięciami wydanymi w konkretnych sprawach, osadzonych w określonym stanie faktycznym i tylko do nich się odnoszącymi, w związku z tym, nie mają waloru wykładni powszechnie obowiązującej. Orzeczenia sądowe są dla organu nieocenionym źródłem wiedzy i materiałem poznawczym, bieżąco wykorzystywanym w toku załatwiania spraw. Z tego względu należy pamiętać, że orzeczenia mają charakter indywidualny, nie wiążą organów podatkowych i są formalnie wiążące dla organu podatkowego tylko w konkretnej sprawie. Orzeczenia nie mają mocy prawnej precedensów i charakteru wykładni powszechnie obowiązującej.
Niniejszą interpretację wydano w oparciu o opis stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne.
Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku. W stosunku do tych okoliczności wyraża swoje stanowisko, które zawsze musi być jednak ustosunkowaniem się do poglądu (stanowiska) prezentowanego w danej sprawie przez wnioskodawcę. Jeżeli w toku ewentualnego postępowania organ uzna, że zdarzenie opisane we wniosku różni się od zdarzenia występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie Pani chroniła.
Dodatkowo wskazuję, że zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej:
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).
Skoro stroną wniosku o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych jest Pani, to ta interpretacja nie wywołuje skutków podatkowych dla Pani córek.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a;
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.
