Interpretacja indywidualna z dnia 3 grudnia 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP1-3.4012.687.2025.3.PRM
Obowiązek podatkowy w VAT z tytułu usługi czarteru powstaje z chwilą wystawienia faktury, mimo wcześniejszego otrzymania zadatku. Kaucja zwrotna, jako zabezpieczenie umowy, nie generuje obowiązku podatkowego w momencie jej wpłaty.
Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe
Szanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
29 sierpnia 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 28 sierpnia 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczący momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT z tytułu wpłaconego zadatku i/lub kaucji zwrotnej. Uzupełnił go Pan pismem z 6 października 2025 r. – w odpowiedzi na wezwanie.
Treść wniosku jest następująca:
Opis zdarzenia przyszłego
Jest Pan podatnikiem VAT prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie czarteru jachtów.
W okresie zawieszenia działalności gospodarczej planuje Pan przyjmować od klientów wpłaty w formie:
- Zadatku, który pełni funkcję zabezpieczenia rezerwacji terminu czarteru. Zadatek w przypadku rezygnacji klienta przepada na Pana rzecz, a w przypadku realizacji czarteru zostaje zaliczony na poczet ceny usługi,
- Kaucji zwrotnej, która w normalnym przebiegu jest w całości zwracana klientowi po zakończeniu czarteru. W przypadku, gdy klient:
a)zrezygnuje i nie przyjedzie na czarter, lub
b)spowoduje uszkodzenia jachtu, kaucja jest potrącana na poczet należności lub kosztów naprawy szkód. W przeciwnym przypadku kaucja zostaje w całości zwrócona klientowi.
Doprecyzowanie i uzupełnienie zdarzenia przyszłego
W przypadku nowych klientów oraz rezerwacji dokonywanych za pośrednictwem portali pośredniczących pobierany jest zadatek rezerwacyjny, który stanowi zabezpieczenie dokonanej rezerwacji. Natomiast w odniesieniu do stałych klientów oraz osób czarterujących jacht po raz kolejny zadatek nie zawsze jest pobierany — decyzja zależy od dotychczasowej współpracy oraz wzajemnego zaufania. Dodatkowo planuje Pan zastąpić zadatek kaucją zwrotną pobieraną przy rozpoczęciu czarteru, która jednocześnie pełniłaby funkcję zabezpieczenia rezerwacji.
W sytuacji gdy klient dokonuje jedynie wpłaty kaucji, opłata ta jest jednocześnie związana z rezerwacją terminu czarteru. Kaucja pełni wówczas funkcję zabezpieczenia rezerwacji, a następnie zostaje rozliczona jako kaucja zwrotna przy przekazaniu jachtu.
Działalność gospodarcza została zawieszona do maja lub czerwca przyszłego roku w zależności od zainteresowania czarterami w okresie wiosennym. Powodem zawieszenia jest niewielka skala działalności oraz rosnące koszty stałe, w tym składki ZUS. Obecnie posiada Pan starsze jednostki pływające, które wymagają stopniowej wymiany a osiągane przychody w całości przeznaczane są na ich modernizację. W związku z tym utrzymanie działalności w okresie poza sezonem jest ekonomicznie nieuzasadnione.
Usługi czarteru jachtów będą wykonywane po odwieszeniu działalności gospodarczej — zgodnie z zakresem prowadzonej działalności.
Pobierane opłaty są niezbędne do wykonywania przyszłej usługi czarteru. Stanowią one zabezpieczenie zarówno rezerwacji terminu, jak i interesów firmy w przypadku rezygnacji klienta w ostatniej chwili. Pozwalają ograniczyć ryzyko strat wynikających z niewywiązania się klienta z rezerwacji, ponieważ w takiej sytuacji często nie ma już możliwości ponownego wynajęcia jednostki w tym samym terminie.
Pytania
1)Czy przyjęcie wpłaty od klienta w formie zadatku w okresie zawieszenia działalności gospodarczej powoduje obowiązek wystawienia faktury VAT w momencie jego otrzymania, czy obowiązek VAT powstaje dopiero w momencie świadczenia usługi (realizacji czarteru)?
2)Czy przyjęcie wpłaty od klienta w formie kaucji zwrotnej, która w normalnym przebiegu jest zwracana klientowi, a potrącana jedynie w przypadku rezygnacji klienta lub powstania szkód w jachcie, generuje obowiązek VAT w momencie jej przyjęcia, czy dopiero w momencie potrącenia kaucji na poczet należności lub kosztów napraw?
Pana stanowisko w sprawie
W Pana ocenie, otrzymane kwoty od klientów w formie zadatku lub kaucji zwrotnej na poczet przyszłego czarteru jachtów nie stanowią przychodu podatkowego w momencie ich otrzymania. Przychód powstaje dopiero w momencie wykonania usługi, tj. realizacji czarteru. W przypadku zwrotu zadatku lub kaucji, Pana zdaniem, nie powstaje przychód.
Zadatek przepada w przypadku rezygnacji klienta, co powoduje jego zaliczenie na poczet ceny usługi i ewentualny obowiązek VAT w momencie potrącenia.
Kaucja zwrotna w normalnym przebiegu jest w całości zwracana klientowi. W przypadku rezygnacji klienta lub powstania szkód w jachcie, potrącona kwota zaliczana jest na poczet należności lub kosztów napraw, co w momencie potrącenia może skutkować powstaniem obowiązku podatkowego w podatku VAT.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 775 ze zm.) zwanej dalej „ustawą”:
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:
Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).
Stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy:
Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o towarach - rozumie się przez to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.
Natomiast w myśl art. 8 ust. 1 ustawy:
Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:
1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Dostawa towarów i świadczenie usług na terytorium kraju, co do zasady podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Świadczenie usług na gruncie podatku od towarów i usług ma szersze znaczenie niż świadczenie usług w rozumieniu potocznym. Stosownie do treści powołanych przepisów, każde świadczenie na rzecz osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT, uznawane jest na gruncie ustawy za usługę. Zatem pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie.
Opodatkowaniu podlegają tylko takie transakcje, w ramach których występuje możliwy do zidentyfikowania konsument towarów lub usług. W związku z powyższym zaniechanie działania lub tolerowanie czynności lub sytuacji podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywane jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta usługi.
Ustawa nie definiuje, co należy rozumieć przez czynność odpłatną. Jednak dla uznania, że dostawa towarów oraz świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bezwzględnym warunkiem jest „odpłatność” za daną czynność, co wynika z ww. przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.
Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.
Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług i otrzymaną zapłatą.
W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.
Bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług, a otrzymanym wynagrodzeniem istnieje wówczas, gdy jest możliwe zidentyfikowanie bezpośredniej i jasno zindywidualizowanej korzyści na rzecz dostawcy towaru lub świadczącego usługę oraz gdy świadczenie wzajemne pozostaje w bezpośrednim związku ze świadczeniem dokonanej czynności.
Zatem, aby dostawę towarów oraz świadczenie usług uznać za podlegającą opodatkowaniu musi istnieć związek pomiędzy dostawą tego towaru lub też świadczeniem usług oraz wypłaconym wynagrodzeniem. Tylko wówczas zapłata za ten towar lub usługę będzie stanowić podstawę opodatkowania dokonania danej czynności.
Ustawa o podatku od towarów i usług nie precyzuje pojęcia zaliczki, przedpłaty czy kaucji. Według definicji zawartych w Słowniku Języka Polskiego PWN:
- „zaliczką” jest część należności wypłacana z góry na poczet należności;
- „przedpłatą” jest określona suma pieniędzy wpłacana regularnie, w ustalonych terminach, w celu zapewnienia sobie otrzymania jakiegoś towaru;
- „kaucją” jest suma pieniężna złożona jako gwarancja dotrzymania zobowiązania i stanowiąca odszkodowanie w razie niedopełnienia zobowiązania.
Z przytoczonych wyżej definicji: zaliczki i przedpłaty wynika, że wiążą się one z przekazaniem kontrahentowi środków pieniężnych do jego dyspozycji. Natomiast cechą charakterystyczną kaucji jest to, że może ona zostać wykorzystana tylko w ściśle określonym przypadku, tj. w razie niedopełnienia zobowiązania. Zabezpieczenie wykonania umowy poprzez ustanowienie kaucji ma charakter gwarancyjny, zabezpieczający, co oznacza, że jest ona ustanowiona na wypadek, gdyby strona umowy, która złożyła kaucję, nie wywiązała się z niej. Wówczas druga strona umowy może zaspokoić się ze złożonej kaucji. Jeżeli natomiast strony umowy uznają, że wpłacona kaucja zostaje zaliczona na poczet należności głównej za świadczoną usługę lub zamówiony towar kaucja powinna zostać potraktowana jak zaliczka.
Zadatek jest instytucją prawa cywilnego związaną z wykonaniem zobowiązań umownych. Uiszczenie zadatku służyć ma zabezpieczeniu wykonania świadczenia umownego. Może również stanowić rodzaj świadczenia odszkodowawczego na wypadek niewykonania zobowiązania. Zastosowanie omawianej instytucji nie ma jednak charakteru obligatoryjnego, lecz zależy od decyzji stron umowy.
Z art. 394 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. 2025 r. poz. 1071), zwanej dalej: Kodeksem cywilnym, wynika, że:
W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.
Stosownie do art. 394 § 2 Kodeksu cywilnego:
W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.
W myśl art. 394 § 3 Kodeksu cywilnego:
W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.
W związku z tym stwierdzić należy, że zadatek służy do zabezpieczenia interesów obu ze stron.
Ponadto, zgodnie z art. 3531 Kodeksu cywilnego:
Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Oznacza to, że strony mogą także swobodnie umówić się w kwestiach dotyczących wynagrodzenia za realizację warunków umowy.
Zadatek jest kwotą pieniężną wpłacaną jako rodzaj zabezpieczenia zobowiązania. W przypadku prawidłowego wykonania umowy, zadatek jest co do zasady zaliczany na poczet świadczenia realizowanego przez stronę, która uiściła tę kwotę. Jeżeli jednak dojdzie do naruszenia zobowiązania, to druga strona (odbiorca zadatku) może odstąpić od umowy i zachować otrzymaną kwotę jako rodzaj rekompensaty za niedojście umowy do skutku. W razie rozwiązania umowy lub braku wykonania umowy na skutek okoliczności niezależnych od stron, zadatek podlega zwrotowi.
Sytuacja wygląda jednak inaczej gdy zadatek zostaje zatrzymany przez odbiorcę tego świadczenia na skutek niewykonania umowy przez drugą stronę (zgodnie z art. 394 § 2 Kodeksu cywilnego). W takim przypadku kwoty zadatku nie można już powiązać z żadnym konkretnym świadczeniem (dostawą towarów lub usług), gdyż nie doszło ono do skutku w związku z naruszeniem zobowiązania przez podmiot wpłacający ww. sumę pieniężną. Tym samym, nie jest ona zapłatą za jakiekolwiek świadczenie opodatkowane VAT. Zadatek pełni tu funkcję rekompensaty dla jednej strony zobowiązania za to, że liczyła na dojście umowy do skutku. Skoro zatem zatrzymany zadatek jest wyłącznie rodzajem odszkodowania (a nie wynagrodzeniem za wzajemne świadczenie), to nie można twierdzić, że w analizowanym schemacie dochodzi do czynności opodatkowanej VAT, wymienionej w art. 5 ust. 1 ustawy. Zatrzymanie zadatku na skutek niewywiązania się z umowy (z przyczyn zawinionych przez podmiot wpłacający tę kwotę jako zabezpieczenie zobowiązania) jest czynnością neutralną w VAT.
Natomiast z treści art. 361 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego wynika, że:
Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.
W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Zgodnie z art. 362 Kodeksu cywilnego:
Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.
Na podstawie art. 363 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego:
Naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.
Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.
Należy również zauważyć, że w myśl art. 471 Kodeksu cywilnego:
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
W świetle wyżej przytoczonych przepisów Kodeksu cywilnego szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika oraz na istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą.
Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczenie w zamian za wynagrodzenie - co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.
Powyższe potwierdza wyrok TSUE o sygnaturze C-277/05 w sprawie Societe Thermale D`Eugenie - Les – Bains, zgodnie z którym:
Artykuły 2 ust. 1 i 6 ust. 1 Szóstej Dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, powinny być interpretowane w ten sposób, że kwoty zapłacone tytułem zadatku w ramach umów dotyczących świadczenia usług hotelarskich podlegających podatkowi VAT, w przypadku, gdy klient skorzysta z uprawnienia do odwołania rezerwacji, a kwoty te są zatrzymywane przez przedsiębiorstwo hotelarskie, należy uznać za odszkodowanie ryczałtowe płacone w celu naprawienia szkody poniesionej w następstwie niewykonania umowy przez klienta, bez bezpośredniego związku z jakąkolwiek odpłatnie świadczoną usługą, które jako takie nie podlega opodatkowaniu.
W świetle powyższego, aby daną płatność móc uznać za przedpłatę, zaliczkę, zadatek lub ratę, musi ona zostać dokonana na poczet przyszłej konkretnej transakcji. Oznacza to, że w momencie wpłaty takiej płatności, musi być znany towar czy usługa, na które zostanie ona przeznaczona.
Przy czym, aby uznać wpłacaną kwotę za zaliczkę/przedpłatę na poczet przyszłych dostaw towarów lub świadczenia usług, istotne jest, aby przyszłe świadczenie było jasno określone w sposób umożliwiający jego identyfikację, a strony świadczenia, w momencie wpłaty zaliczki/przedpłaty, nie miały woli dokonywania jego zmian w przyszłości.
Strony dokonujące czynności cywilnoprawnych, określają w zawieranych przez siebie umowach wartość – cenę, za którą dokonują transakcji.
W tym miejscu należy podkreślić, że zaliczka, zadatek czy opłata rezerwacyjna nie tworzą samodzielnego bytu podatkowego, lecz są ściśle związane z dostawą konkretnego towaru/usługi i nie można rozpatrywać ich jako czynności „oderwanej” od sprzedaży. Nie są dodatkową czynnością, lecz są integralnie związane ze sprzedażą towaru/świadczeniem usług, na poczet której to sprzedaży zostały uiszczone. W przypadku zaliczki/zadatku, ustawa określa jedynie inny moment powstania obowiązku podatkowego, niż w przypadku sprzedaży dokonanej bez pobrania zaliczki/zadatku.
Zatem, nie ulega wątpliwości, że pomiędzy otrzymaniem przez podatnika opłaty rezerwacyjnej (przedpłaty, zadatku, zaliczki, raty), a czynnością opodatkowaną (dostawą towarów lub wykonaniem usługi), musi istnieć bezpośredni związek. Część należności ma bowiem stanowić wynagrodzenie związane z wykonaniem czynności, za którą zapłata jest należna. W innym przypadku, sam transfer pieniędzy – następujący bez związku z przyszłą czynnością opodatkowaną, na poczet której jest dokonywany – pozostaje obojętny na gruncie podatku od towarów i usług (nie stanowi opodatkowanego zadatku, zaliczki, przedpłaty, raty, itp.).
W przypadku odstąpienia od zrealizowania transakcji, na poczet której uiszczono opłatę, zaliczkę/zadatek, istotne znaczenie ma fakt, że w następstwie tego odstąpienia ostatecznie nie dochodzi do czynności opodatkowanej, na poczet której płatność została przyjęta. Odstąpienie od umowy powoduje, że przedmiot opodatkowania (dla którego przyjęta płatność była częścią podstawy opodatkowania) nie zaistnieje. W konsekwencji powyższego, należy skorygować podatek należny od zadatku, zaliczki, opłaty rezerwacyjnej nie ma bowiem przedmiotu podatku (czynności podlegającej opodatkowaniu), od którego obowiązek podatkowy miałby powstać.
Jak stanowi art. 29a ust. 1 ustawy:
Podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.
Konstrukcja podatku od towarów i usług wskazuje, że podatnik zobowiązany jest opodatkować daną czynność w momencie powstania obowiązku podatkowego.
Na mocy art. 19a ust. 1 ustawy:
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 1a, 1b, 5 i 7-11, art. 14 ust. 6, art. 20, art. 21 ust. 1 i art. 138f.
Generalna zasada wynikająca z brzmienia powołanego powyżej przepisu wskazuje, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi.
Na podstawie art. 19a ust. 8 ustawy:
Jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty, z wyjątkiem:
1) dostaw towarów, w stosunku do których obowiązek podatkowy powstaje w sposób, o którym mowa w ust. 1b;
2) dostaw towarów i świadczenia usług, w stosunku do których obowiązek podatkowy powstaje w sposób, o którym mowa w ust. 5 pkt 4.
Zauważyć jednak należy, że w art. 19a ust. 5 ustawy, ustawodawca w sposób szczególny uregulował powstanie obowiązku podatkowego dla niektórych usług.
Na mocy art. 19a ust. 5 pkt 4 ustawy:
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury z tytułu:
a) dostaw energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego,
b) świadczenia usług:
- telekomunikacyjnych,
- wymienionych w poz. 24-37, 50 i 51 załącznika nr 3 do ustawy,
- najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze,
- ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia,
- stałej obsługi prawnej i biurowej,
- dystrybucji energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego
- z wyjątkiem usług, do których stosuje się art. 28b, stanowiących import usług.
Stosownie natomiast do treści art. 19a ust. 7 ustawy:
W przypadkach, o których mowa w ust. 5 pkt 3 i 4, gdy podatnik nie wystawił faktury lub wystawił ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminów wystawienia faktury określonych w art. 106i ust. 3 i 4, a w przypadku gdy nie określono takiego terminu - z chwilą upływu terminu płatności.
Przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia „czarter”, tym samym należy posłużyć się definicjami tych określeń zawartymi w Słowniku języka polskiego.
Zgodnie ze Słownikiem języka polskiego PWN znajdującym się na stronie internetowej www.sjp.pwn.pl „czarter” oznacza „wynajem statku lub samolotu na określony kurs lub czas; też: umowa dotycząca takiego wynajmu”.
Ustawa podatku VAT z zakresie najmu, dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze (czarteru) przewiduje szczególny moment powstania obowiązku podatkowego. Obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usługi czarteru (jachtu) powstaje z chwilą wystawienia faktury. Natomiast w sytuacji, gdy podatnik nie wystawił faktury lub wystawił ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstaje nie późnej niż z chwilą upływu terminu płatności.
Kwestie dotyczące wystawienia faktur regulują przepisy określone w art. 106-106q ustawy.
Pana wątpliwości dotyczą ustalenia, czy wpłacony przez klienta zadatek (pytanie nr 1) lub wpłacona kaucja, która w normalnym przebiegu jest zwracana klientowi, a potrącana jedynie w przypadku rezygnacji klienta lub powstania szkód w jachcie (pytanie nr 2) podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w momencie ich wpłaty, czy dopiero w momencie świadczenia usługi/potrącenia kaucji na poczet należności lub kosztów napraw.
Na wstępie należy zaznaczyć, że wynajem jachtu podlega opodatkowaniu podatkiem VAT na terytorium Polski tylko w przypadku, gdy wskazują na to przepisy dotyczące miejsca świadczenia tego typu usług.
Odpowiadając na Pana wątpliwości, w pierwszej kolejności należy określić, czy w zamian za ww. opłaty wykonywane jest świadczenie usług, i czy opłaty te stanowią wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia.
W okresie zawieszenia działalności gospodarczej będzie Pan przyjmował od klientów m.in. wpłaty w formie zadatku, pełniącego funkcję zabezpieczenia rezerwacji terminu czarteru jachtów. W przypadku realizacji czarteru zadatek zostaje zaliczony na poczet ceny usługi. Usługi czarteru jachtów będą wykonywane po odwieszeniu działalności gospodarczej. Zadatek nie zawsze jest pobierany – decyzja zależy od dotychczasowej współpracy oraz wzajemnego zaufania.
W analizowanej sprawie otrzymany przez Pana zadatek dotyczy konkretnej usługi czarteru jachtu, a więc usługi znanej z miejsca, terminu i warunków jej wykonania. Otrzymanie tego zadatku, co do zasady, rodziłoby powstanie obowiązku podatkowego na podstawie art. 19a ust. 8 ustawy. Jednakże z uwagi na rodzaj świadczonych przez Pana usług, które to usługi są wymienione w przepisach szczególnych (art. 19a ust. 5 pkt 4 ustawy) przepis art. 19a ust. 8 ustawy nie będzie miał zastosowania. Oznacza to, że nie będzie Pan zobowiązany do rozliczenia podatku VAT w momencie otrzymania zadatku (zaliczki). Obowiązek taki powstanie dopiero z chwilą wystawienia faktury. Przy czym do sposobu i terminu wystawiania faktur mają zastosowanie regulacje zawarte w art. 106b – 106i ustawy.
W związku z tym, jeżeli w okresie zawieszenia działalności gospodarczej będzie Pan przyjmował od klientów wpłaty w formie zadatku, pełniącego funkcję zabezpieczenia rezerwacji terminu czarteru jachtów, które następnie będą zaliczone na poczet ceny usługi, nie będzie Pan zobowiązany do rozpoznania obowiązku podatkowego i rozliczenia z tego tytułu podatku VAT na moment otrzymania wpłaty. Na podstawie art. 19a ust. 5 pkt 4 ustawy obowiązek podatkowy powstanie z chwilą wystawienia faktury z tytułu świadczenia usług.
Ponieważ w swoim stanowisku wskazał Pan, że obowiązek podatkowy w związku z otrzymaną wpłatą (zadatek) powstanie z chwilą wykonania usługi, stanowisko Pana uznaję za nieprawidłowe.
W okresie zawieszenia działalności gospodarczej będzie Pan także przyjmował od klientów wpłaty w formie kaucji. W sytuacji gdy klient dokonuje wpłaty jedynie kaucji to opłata ta jest jednocześnie związana z rezerwacją terminu czarteru. Wówczas pełni ona funkcję zabezpieczenia rezerwacji, a następnie zostaje rozliczona jako kaucja zwrotna po zakończeniu czarteru. W przypadku, gdy klient zrezygnuje i nie przyjedzie na czarter lub spowoduje uszkodzenia jachtu kaucję potrąca Pan na poczet należności lub kosztów naprawy szkód.
Jak już wcześniej wskazano cechą charakterystyczną kaucji jest to, że może ona zostać wykorzystana tylko w ściśle określonym przypadku, tj. w razie niedopełnienia zobowiązania. Zabezpieczenie wykonania umowy, poprzez ustanowienie kaucji ma charakter gwarancyjny, zabezpieczający, co oznacza, iż ustanowiona jest ona na wypadek, gdyby strona umowy, która złożyła kaucję nie wywiązała się z niej. Wówczas druga strona umowy może zaspokoić się ze złożonej kaucji. Co do zasady kaucja, nie jest zaliczana na poczet ceny i podlega zwrotowi po zrealizowaniu warunków umowy. Nie można jej więc utożsamiać z zadatkiem lub zaliczką na poczet świadczonej usługi. Pobrana kaucja będąca dla Pana zabezpieczeniem wykonania umowy czarteru jachtu, która, co do zasady, jest zwracana kontrahentowi bądź zostaje przez Pana potrącona na poczet kosztów napraw szkód stanowi odszkodowanie, a tym samym, nie jest obrotem w rozumieniu art. 29 ust. 1 ustawy i nie rodzi obowiązku podatkowego w podatku VAT.
W związku z tym Pana stanowisko, zgodnie z którym w przypadku rezygnacji klienta lub powstania szkód w jachcie, potrącona kwota kaucji zaliczana jest na poczet należności lub kosztów napraw, co w momencie potrącenia może skutkować powstaniem obowiązku podatkowego w podatku VAT uznaję za nieprawidłowe.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Jednocześnie należy wskazać, że interpretacja indywidualna dotyczy konieczności opodatkowania podatkiem VAT wpłat dokonanych na poczet usług czarteru (wynajmu) jachtów w momencie zawieszenia działalności gospodarczej. Nie rozstrzyga, czy usługi mogłyby być zaliczone do usług turystyki opodatkowanych na zasadzie VAT marży zgodnie z art. 119 ustawy, ponieważ w tym zakresie nie przedstawiono elementów zdarzenia, pytania oraz stanowiska.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a;
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.
