Interpretacja indywidualna z dnia 15 grudnia 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL1-2.4012.593.2025.2.MR

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

16 września 2025 r. wpłynął Pani wniosek z 16 września 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy braku występowania w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, w przypadku ustanowienia służebności przesyłu na nieruchomości i otrzymania w opisanych we wniosku sytuacjach wynagrodzenia, a w konsekwencji braku podlegania opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług dokonanej czynności.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

I.Wnioskodawczyni

Wnioskodawczyni („Wnioskodawczyni”) posiada miejsce zamieszkania na terytorium Polski oraz ma nieograniczony obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych („podatek PIT”).

Wnioskodawczyni jest zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług czynnym („podatek VAT”). Wnioskodawczyni prowadzi działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji Działalności Gospodarczej. Jednocześnie Wnioskodawczyni jest rolnikiem prowadzącym gospodarstwo rolne.

II.Nieruchomość

Wnioskodawczyni jest właścicielem nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr 1 o obszarze wynoszącym (…) ha, położonej w miejscowości (…).

Dla Nieruchomości prowadzona jest księga wieczysta (…) prowadzona przez Sąd Rejonowy (…) księgi wieczystej (…) wpis własności na rzecz Wnioskodawczyni nastąpił w związku z przeniesieniem własności przy odłączeniu działki nr 2 z księgi wieczystej (…).

W dziale (…) księgi wieczystej Nieruchomości wpisane jest na rzecz spółki pod firmą: X ograniczone prawo rzeczowe o treści: „nieodpłatna i na czas nieoznaczony służebność przesyłu w rozumieniu art. 305¹ Kodeksu cywilnego, na rzecz spółki ujawnionej w podrubryce (…) i jej następców prawnych, polegająca na:

1)prawie posadowienia, eksploatacji, remontów, budowy, przebudowy, rozbudowy i korzystania z urządzeń energetycznych zlokalizowanych na wyżej opisanej działce numer 1, to jest linii kablowej (…) o długości (…) m w strefie służebności o szerokości (…) m, zgodnie z ich przeznaczeniem oraz ich likwidacji,

2)prawie całodobowego, nieutrudnionego dostępu (wejścia, wjazdu, przechodu, przejazdu, dojścia, dojazdu), pracowników spółki X oraz osób i podmiotów działających z upoważnienia spółki, wraz z niezbędnym sprzętem, do przedmiotowych urządzeń elektroenergetycznych,

3)prawie dokonywania przez właściciela urządzeń lub osoby działające w jego imieniu czynności związanych z realizacją praw określonych wyżej, polegających w szczególności na dokonywaniu oględzin, przeglądów, kontroli, pomiarów, napraw, konserwacji, modernizacji, demontażu, rozbiórki, wymiany, odbudowy, dołożenia w pasie służebności przesyłu dodatkowych linii elektroenergetycznych, usuwaniu awarii i jej skutków oraz usuwaniu drzew, krzewów i gałęzi zagrażających funkcjonowaniu urządzeń, a także innych niezbędnych prac związanych z wykonywaniem nowych przyłączy i wprowadzaniem nowych linii elektroenergetycznych,

4)powstrzymywaniu się przez każdoczesnych właścicieli, użytkowników wieczystych, posiadaczy i użytkowników nieruchomości od działań, które utrudniłyby lub uniemożliwiłyby dostęp do wyżej wymienionych urządzeń oraz dokonywania nasadzeń drzew i krzewów, szczególnie o rozbudowanym systemie korzeniowym, umieszczania obiektów budowlanych oraz innego zagospodarowania nieruchomości, zagrażającego funkcjonowaniu urządzeń energetycznych, a także od innych działań w jakikolwiek sposób pozostających w sprzeczności z funkcjonowaniem tych urządzeń lub dostępem do nich, zgodnie z § 4 aktu będącego podstawą wpisu.”

Nieruchomość była nabyta oraz wykorzystywana przez Wnioskodawczynię wyłącznie do celów działalności rolniczej. Nieruchomość nie była wykorzystywana do celów działalności gospodarczej Wnioskodawczyni oraz działalności opodatkowanej lub zwolnionej z podatku VAT.

Nieruchomość nie jest objęta Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego. Nieruchomość nie jest zabudowana. Przez Nieruchomość przebiega sieć elektroenergetyczna oraz sieć gazowa będące własnością przedsiębiorstwa przesyłowego.

III.(Oferta ustanowienia służebności przesyłu na Nieruchomości)

Spółka Y – jako przedsiębiorca – złoży Wnioskodawczyni jako właścicielce Nieruchomości ofertę zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu („Oferta”) (w formie aktu notarialnego), na mocy której:

1)Wnioskodawczyni ustanowi na rzecz spółki Y („Spółka”), na będącej jej własnością Nieruchomości odpłatną i na czas nieoznaczony służebność przesyłu w rozumieniu art. 305¹ Kodeksu Cywilnego, uprawniającą Spółkę do:

a)korzystania z infrastruktury przesyłowej w zakresie zgodnym z założonymi i przeprowadzonymi na Nieruchomości przewodami i urządzeniami służącymi do przesyłu gazu ziemnego, (…) (zgodnie z przebiegiem trasy gazociągu oznaczonym na mapie) w zakresie zgodnym z przeznaczeniem tych urządzeń oraz przepisami prawa,

b)swobodnego wstępu służb technicznych wraz ze sprzętem na Nieruchomość, w pasie o szerokości (…) m, to jest po (…) m na każdą stronę od osi opisanego wyżej gazociągu, wolnym od jakichkolwiek obiektów terenowych, budowli, składów, magazynów, drzew lub krzewów – w celu: eksploatacji, modernizacji, przebudowy, wymiany, naprawy, remontu, konserwacji, kontroli i znaczenia trasy gazociągu wysokiego ciśnienia oraz elementów mu towarzyszących (w tym słupki znacznikowe), przy czym powierzchnia Nieruchomości na której wykonywana będzie powyższa służebność obejmować będzie obszar (…) m², zgodnie z mapą stanowiącą Załącznik do Oferty), a każdoczesny właściciel Nieruchomości zobowiązany jest do każdorazowego udostępnienia Nieruchomości na potrzeby remontu lub przebudowy gazociągu, w pasie montażowym wynikającym z zakresu i technologii prowadzenia robót budowlanych;

2)w przypadku dokonania podziału geodezyjnego Nieruchomości, w wyniku którego zostaną wydzielone działki gruntu położone poza obszarem, o którym mowa w pkt 1) lit. b), oraz zbycia nowo wydzielonych działek gruntu na rzecz osób trzecich, właściciel Nieruchomości (w tym Wnioskodawczyni) zobowiązany będzie pisemnie poinformować osoby, które nabędą własność nieruchomości powstałych w wyniku podziału geodezyjnego Nieruchomości o zlokalizowanych odpowiednio na Nieruchomości przewodach i urządzeniach służących do przesyłu gazu ziemnego, to jest opisanego wyżej gazociągu, słupkach znacznikowych i wynikających z tego faktu ograniczeniach w możliwości zabudowy działek sąsiednich;

3)właściciel Nieruchomości (w tym Wnioskodawczyni) zobowiązany będzie korzystać z niej zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami;

4)umowa o ustanowienie służebności przesyłu zawarta w wyniku przyjęcia Oferty zastąpi wszelkie dotychczasowe postanowienia i porozumienia zawarte pomiędzy stronami w sprawie ustanowienia powyższych służebności i z tego tytułu strony nie będą mieć względem siebie żadnych dalszych roszczeń;

5)ustalone przez strony jednorazowe wynagrodzenie za ustanowienie powyższej służebności przesyłu wynosić będzie kwotę (…) zł; wynagrodzenie to Spółka zobowiązana będzie zapłacić Wnioskodawczyni w terminie 30 dni od dnia otrzymania przez Spółkę dokumentów potwierdzających przyjęcie przez Wnioskodawczynię Oferty; powyższe wynagrodzenie zaspokaja w pełni wszelkie roszczenia Wnioskodawczyni związane z służebnością przesyłu i jej posiadaniem przez Spółkę; za dzień zapłaty należy rozumieć dzień uznania rachunku bankowego wskazanego przez Wnioskodawczynię w oświadczeniu o przyjęciu oferty, kwotą zapłaty;

6)Wnioskodawczyni zrzeka się wszelkich roszczeń w stosunku do Spółki przekraczających kwotę (…) zł, a wynikających z bezumownego korzystania z Nieruchomości w przeszłości; kwotę (…) zł Spółka zobowiązana będzie zapłacić Wnioskodawczyni w terminie 30 dni od dnia otrzymania przez Spółkę dokumentów potwierdzających przyjęcie przez Wnioskodawczynię Oferty, przy czym kwota ta zaspokaja w pełni opisane w niniejszym punkcie roszczenia Wnioskodawczyni; za dzień zapłaty należy rozumieć dzień uznania rachunku bankowego wskazanego przez Wnioskodawczynię w oświadczeniu o przyjęciu oferty kwotą zapłaty;

7)w zamian za korzystanie z Nieruchomości na potrzeby realizacji robót budowlanych, w zakresie, w jakim powierzchnia zajęcia Nieruchomości, wykroczy poza obszar wskazany na mapie stanowiącej Załącznik do Oferty, Spółka wypłaci Wnioskodawczyni dodatkowe wynagrodzenie w wysokości ustalonej przez rzeczoznawcę majątkowego wskazanego przez Spółkę, odpowiadające powierzchni zajęcia Nieruchomości ponad wyznaczony obszar; ponadto, w przypadku prowadzenia na Nieruchomości robót budowlanych, Wnioskodawczyni otrzyma od Spółki odszkodowanie za ewentualne szkody rolne powstałe na Nieruchomości w wyniku realizacji tych robót; termin wypłaty wynagrodzenia i odszkodowania, o których mowa w niniejszym punkcie wynosi 60 dni od dnia otrzymania przez Spółkę wycen od wyżej wskazanych rzeczoznawców.

Przed złożeniem Oferty, w dniu 5 czerwca 2025 r. odbyło się posiedzenie negocjacyjne Wnioskodawczyni oraz Spółki, które dotyczyło zgłoszonego roszczenia Wnioskodawczyni w przedmiocie korzystania z Nieruchomości (z posiedzenia sporządzono protokół), którego konsekwencją jest Oferta.

Spółka przed przedstawieniem Oferty, korzystała z Nieruchomości bezumownie i nieodpłatnie. Ze względu na to, że Spółka była pod presją czasu (wcześniej uzgodnione wyłączenia, umowa z wykonawcą), po podpisaniu Protokołu w czerwcu 2025 r. Wnioskodawczyni nieodpłatnie udzieliła zgody na dysponowanie Nieruchomością w celu przebudowy odcinka gazociągu, ponieważ było to w interesie Gminy i odbiorców gazu.

Pytanie

Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawczyni, wskazujące, że w przypadku ustanowienia służebności przesyłu na Nieruchomości przez Wnioskodawczynię i otrzymania z tego tytułu wynagrodzenia, o którym mowa w Ofercie, tj. (i) jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, (ii) wynagrodzenia za bezumowne korzystania z Nieruchomości w przeszłości, (iii) dodatkowego wynagrodzenia w wysokości ustalonej przez rzeczoznawcę majątkowego wskazanego przez Spółkę, odpowiadającego powierzchni zajęcia Nieruchomości, (iv) odszkodowania za ewentualne szkody rolne powstałe na Nieruchomości w wyniku realizacji robót budowlanych ponad wyznaczony obszar, Wnioskodawczyni nie będzie podatnikiem podatku VAT w zakresie tej czynności, Wnioskodawczyni nie będzie podatnikiempodatku VAT w zakresie tej czynności, w konsekwencji czego czynność taka niebędzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT?

Pani stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawczyni, prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawczyni, wskazujące, że w przypadku ustanowienia służebności przesyłu na Nieruchomości przez Wnioskodawczynię i otrzymania z tego tytułu wynagrodzenia, o którym mowa w Ofercie, tj. (i) jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, (ii) wynagrodzenia za bezumowne korzystania z Nieruchomości w przeszłości, (iii) dodatkowego wynagrodzenia w wysokości ustalonej przez rzeczoznawcę majątkowego wskazanego przez Spółkę, odpowiadającego powierzchni zajęcia Nieruchomości, (iv) odszkodowania za ewentualne szkody rolne powstałe na Nieruchomości w wyniku realizacji robót budowlanych ponad wyznaczony obszar, Wnioskodawczyni nie będzie podatnikiem podatku VAT w zakresie tej czynności, w konsekwencji czego czynność taka nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT.

I.Opodatkowanie podatkiem VAT – zasady ogólne

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jak stanowi art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o towarach – rozumie się przez to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...). Z kolei stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również: 1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej; 2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji; 3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z powołanego wyżej art. 8 ustawy o VAT wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu, przy czym należy zwrócić uwagę na art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, który przez świadczenie usług nakazuje rozumieć także zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. W związku z powyższym, przez świadczenie usług należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

II.Odpłatność

Zaznaczenia wymaga fakt, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy o VAT. Aby tak się stało muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki, tj. w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia, a świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia. Musi zatem wystąpić „odpłatność” za daną czynność.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie, nagroda. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”). Przykładowo, w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise, TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto, gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT. Podobnie w orzeczeniu TSUE z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R.J. Tolsma przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden TSUE podkreślił, że usługi świadczone są za wynagrodzeniem, wyłącznie, jeżeli istnieje stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, na mocy którego występuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez świadczącego usługę stanowi wartość przekazywaną w istocie w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy.

Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług i otrzymaną zapłatą.

Należy stwierdzić, że czynności podlegają opodatkowaniu jedynie wtedy, gdy zostały wykonane odpłatnie. Czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub świadczącego usługę.

III.Czynność wykonywana przez podatnika podatku VAT

Należy również zaznaczyć, że nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów, w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT, bądź świadczenie usług, w rozumieniu art. 8 ustawy o VAT, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

W myśl art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Określony w ustawie o VAT zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, że aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik.

IV.Instytucja przesyłu

Instytucja służebności przesyłu uregulowana została w art. 305¹-305⁴ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2025 r. poz. 1071 ze zm.) („Kodeks Cywilny”).

W świetle art. 305¹ Kodeksu Cywilnego, nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 §1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

W art. 49 § 1 Kodeksu Cywilnego wskazano, że urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa.

Na podstawie art. 305² § 1 Kodeksu Cywilnego, jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 §1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem.

W myśl art. 305² § 2 Kodeksu Cywilnego, jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 §1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

Zgodnie z art. 305⁴ Kodeksu Cywilnego, do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

Pojęcie służebności gruntowej zdefiniowane zostało w art. 285 § 1 Kodeksu Cywilnego, który stanowi, że nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).

Mając na uwadze powołane przepisy prawa wskazać należy, że odpłatne ustanowienie służebności przesyłu (jako rodzaju służebności gruntowej) wiąże się ze zobowiązaniem właściciela gruntu do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

V.Odniesienie do opisu zdarzenia przyszłego we wniosku

W przedmiotowej sprawie kwestią wymagającą rozstrzygnięcia jest ustalenie, czy otrzymane przez Wnioskodawczynię wynagrodzenie za ograniczenie w możliwości rozporządzania Nieruchomością, podlega czy też nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie przepisu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Wnioskodawczyni jest właścicielem Nieruchomości. Nieruchomość stanowi nieruchomość rolną. Nieruchomość była nabyta oraz wykorzystywana przez Wnioskodawczynię wyłącznie do celów działalności rolniczej. Nieruchomość nie była wykorzystywana do celów działalności gospodarczej Wnioskodawczyni oraz działalności opodatkowanej lub zwolnionej z podatku VAT. Zdaniem Wnioskodawczyni, ustanowienie służebności przesyłu podlega opodatkowaniu podatkiem VAT wyłącznie w przypadku, gdy umowa jest zawierana przez podatnika VAT lub w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej i obejmuje obciążenie nieruchomości, która jest wykorzystywana w tej działalności.

Spółka – jako przedsiębiorca – złoży Wnioskodawczyni jako właścicielce Nieruchomości ofertę zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu (Oferta), na mocy której Wnioskodawczyni ustanowi na rzecz Spółki, na będącej jej własnością Nieruchomości odpłatną i na czas nieoznaczony służebność przesyłu w rozumieniu art. 305¹ Kodeksu Cywilnego. Wnioskodawczyni otrzyma z tego tytułu wynagrodzenie, o którym mowa w Ofercie, w tym ewentualne odszkodowanie.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz przedstawiony opis sprawy stwierdzić należy, że ustanowienie odpłatnej i na czas nieoznaczony służebności przesyłu w rozumieniu art. 305¹ Kodeksu Cywilnego na rzecz podmiotu trzeciego, nie będzie czynnością wykonywaną w ramach działalności gospodarczej, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. Wnioskodawczyni w ramach tej czynności nie będzie występować jako podatnik podatku VAT.

Podsumowując, stwierdzić należy, że czynność ustanowienia odpłatnej i na czas nieoznaczony służebności przesyłu w rozumieniu art. 305¹ Kodeksu Cywilnego nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2025 r. poz. 775 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Jak stanowi art. 2 pkt 6 ustawy:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Z kolei stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:

Z powołanego wyżej art. 8 ustawy wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu, przy czym należy zwrócić uwagę na ust. 1 pkt 2 tego artykułu, który przez świadczenie usług nakazuje rozumieć także zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. W związku z powyższym, przez świadczenie usług należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Zaznaczenia wymaga fakt, że nie każde powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy. Aby tak się stało muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki, tj. w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (wierzyciel/nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia, a świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Należy również zauważyć, że zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, dla uznania, że dostawa towarów czy świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bezwzględnym warunkiem jest „odpłatność” za daną czynność.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie, nagroda. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”). Przykładowo, w wyroku z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise, TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

Podobnie w orzeczeniu TSUE z 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R. J. Tolsma przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden TSUE podkreślił, że usługi świadczone są za wynagrodzeniem, wyłącznie jeżeli istnieje stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, na mocy którego występuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez świadczącego usługę stanowi wartość przekazywaną w istocie w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy.

Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług i otrzymaną zapłatą.

Kolejnym czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem, jest określenie, czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje bowiem wyłącznie w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni i niezbędny związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia, oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami i jednocześnie wynagrodzenie to może być wyrażone w pieniądzu.

Chociaż ustawa o podatku od towarów i usług wyraźnie stanowi o zobowiązaniu się do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji, to należy uznać, że świadczenie tego rodzaju usług, polegających na zaniechaniu, odbywa się nie tylko w ramach stosunków obligacyjnych, ale również (a nawet przede wszystkim) na płaszczyźnie prawa rzeczowego. Świadczeniem usługi będzie więc także ustanowienie niektórych ograniczonych praw rzeczowych: służebności, użytkowania itp. W potocznym rozumieniu, przez ustanowienie tych praw podmiot zobowiązuje się do przestrzegania uszczupleń swojej własności nad rzeczą (tolerowania działań podmiotów, na rzecz których ustanowiona została służebność oraz niepodejmowania działań w zakresie wyłączonym przez ustanowienie służebności).

Należy zaznaczyć, że nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów, w rozumieniu art. 7 ustawy, bądź świadczenie usług, w rozumieniu art. 8 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy:

W myśl art. 15 ust. 2 ustawy:

Określony w ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, że aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik.

Zgodnie z powołanymi przepisami, dostawa towarów, świadczenie usług będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w sytuacji, gdy działaniom podmiotu dokonującego tej dostawy można przypisać znamiona prowadzenia działalności gospodarczej, co w efekcie przesądza o uzyskaniu przez niego statusu podatnika. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że powyższe może mieć miejsce również w odniesieniu do czynności dokonanej jednorazowo. Dla uznania czynności za wykonywaną w ramach działalności gospodarczej nie ma bowiem znaczenia częstotliwość jej wykonywania, lecz zamiar z jakim została zrealizowana i okoliczności w jakich ją wykonano.

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że prowadzi Pani działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji Działalności Gospodarczej, jest Pani czynnym, zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług czynnym i jednocześnie jest rolnikiem prowadzącym gospodarstwo rolne. Jest Pani właścicielem nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr 1. Nieruchomość była nabyta oraz wykorzystywana przez Panią wyłącznie do celów działalności rolniczej. Nieruchomość nie była wykorzystywana do celów działalności gospodarczej oraz działalności opodatkowanej lub zwolnionej z podatku VAT. Przez Nieruchomość przebiega sieć elektroenergetyczna oraz sieć gazowa będące własnością przedsiębiorstwa przesyłowego. W odniesieniu do wskazanej Nieruchomości na rzecz spółki X ustanowione zostało ograniczone prawo rzeczowe, stanowiące nieodpłatną i na czas nieoznaczony służebność przesyłu w rozumieniu art. 305¹ Kodeksu cywilnego. Natomiast w oparciu o otrzymaną Ofertę ustanowi Pani na rzecz spółki Y odpłatną i na czas nieoznaczony służebność przesyłu w rozumieniu art. 305¹ Kodeksu Cywilnego, uprawniającą Spółkę do:

a)korzystania z infrastruktury przesyłowej w zakresie zgodnym z założonymi i przeprowadzonymi na Nieruchomości przewodami i urządzeniami służącymi do przesyłu gazu ziemnego, (…) (zgodnie z przebiegiem trasy gazociągu oznaczonym na mapie) w zakresie zgodnym z przeznaczeniem tych urządzeń oraz przepisami prawa oraz

b)swobodnego wstępu służb technicznych wraz ze sprzętem na Nieruchomość, w pasie o szerokości (…) m, to jest po (…) m na każdą stronę od osi opisanego wyżej gazociągu, wolnym od jakichkolwiek obiektów terenowych, budowli, składów, magazynów, drzew lub krzewów – w celu: eksploatacji, modernizacji, przebudowy, wymiany, naprawy, remontu, konserwacji, kontroli i znaczenia trasy gazociągu wysokiego ciśnienia oraz elementów mu towarzyszących (w tym słupki znacznikowe), przy czym powierzchnia Nieruchomości na której wykonywana będzie powyższa służebność obejmować będzie obszar (…) m², zgodnie z mapą stanowiącą Załącznik do Oferty), a każdoczesny właściciel Nieruchomości zobowiązany jest do każdorazowego udostępnienia Nieruchomości na potrzeby remontu lub przebudowy gazociągu, w pasie montażowym wynikającym z zakresu i technologii prowadzenia robót budowlanych;

W przypadku dokonania podziału geodezyjnego Nieruchomości, w wyniku którego zostaną wydzielone działki gruntu położone poza obszarem, o którym mowa w pkt 1) lit. b), oraz zbycia nowo wydzielonych działek gruntu na rzecz osób trzecich, właściciel jest Pani zobowiązana pisemnie poinformować osoby, które nabędą własność nieruchomości powstałych w wyniku podziału geodezyjnego Nieruchomości o zlokalizowanych odpowiednio na Nieruchomości przewodach i urządzeniach służących do przesyłu gazu ziemnego, to jest opisanego wyżej gazociągu, słupkach znacznikowych i wynikających z tego faktu ograniczeniach w możliwości zabudowy działek sąsiednich. W związku z ustaleniem służebności przesyłu otrzyma Pani jednorazowe wynagrodzenie za ustanowienie powyższej służebności przesyłu, wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z Nieruchomości w przeszłości; dodatkowe wynagrodzenie w wysokości ustalonej przez rzeczoznawcę majątkowego wskazanego przez Spółkę, odpowiadające powierzchni zajęcia Nieruchomości ponad wyznaczony obszar na potrzeby realizacji robót budowlanych oraz odszkodowanie na ewentualnie powstałe szkody w związku z prowadzonymi robotami budowlanymi. Spółka przed przedstawieniem pani Oferty, korzystała z Nieruchomości bezumownie i nieodpłatnie. Nieodpłatnie udzieliła Pani zgody na dysponowanie Nieruchomością w celu przebudowy odcinka gazociągu, ponieważ było to w interesie Gminy i odbiorców gazu.

Pani wątpliwości dotyczą braku występowania w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, w przypadku ustanowienia służebności przesyłu na nieruchomości i otrzymania z tego tytułu wynagrodzenia: (i) jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, (ii) wynagrodzenia za bezumowne korzystania z Nieruchomości w przeszłości, (iii) dodatkowego wynagrodzenia w wysokości ustalonej przez rzeczoznawcę majątkowego wskazanego przez Spółkę, odpowiadającego powierzchni zajęcia Nieruchomości, (iv) odszkodowania za ewentualne szkody rolne powstałe na Nieruchomości w wyniku realizacji robót budowlanych ponad wyznaczony obszar, a w konsekwencji braku podlegania opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług dokonanej czynności.

Odnosząc się do Pani wątpliwości wskazać należy, że instytucja służebności przesyłu uregulowana została w art. 305¹ – 305⁴ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2025 r. poz. 1071 ze zm.), zwanej dalej „Kodeksem cywilnym”.

W świetle art. 305¹ Kodeksu cywilnego:

W art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego wskazano, że:

Na podstawie art. 305² § 1 Kodeksu cywilnego:

W myśl art. 305² § 2 Kodeksu cywilnego:

Zgodnie z art. 305⁴ Kodeksu cywilnego:

Pojęcie służebności gruntowej zdefiniowane zostało w art. 285 § 1 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że:

Mając na uwadze powołane przepisy prawa wskazać należy, że odpłatne ustanowienie służebności przesyłu (jako rodzaju służebności gruntowej) wiąże się ze zobowiązaniem właściciela gruntu do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. W związku z tym, będąc jednocześnie czynnością polegającą na wykorzystywaniu towaru dla celów zarobkowych (realizowaną za wynagrodzeniem), zyskuje charakter odpłatnej usługi, w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Z istoty ustalonej służebności przesyłu wynika, że na jej podstawie dochodzi do odpłatnego świadczenia usług przez Panią na rzecz przedsiębiorstwa. Spółka w zamian za ustaloną służebność przesyłu wypłaci Pani ww. wynagrodzenie. Istnieje zatem bezpośredni związek między świadczoną usługą, a przekazanym za nią wynagrodzeniem. Ponadto w sytuacji w jakiej na potrzeby realizacji robót budowlanych powierzchnia zajęcia nieruchomości wykroczy poza ustalony przez strony obszar Spółka wypłaci Pani dodatkowe wynagrodzenie w wysokości ustalonej przez rzeczoznawcę majątkowego odpowiadające powierzchni zajęcia nieruchomości.

Uwzględniając powyższe, jak również przedstawiony opis zdarzenia przyszłego, wskazać należy, że poprzez ustanowienie służebności przesyłu na rzecz podmiotu trzeciego, będzie Pani świadczyć, w ramach działalności gospodarczej, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy (definicja działalności gospodarczej nie odnosi się do sposobu regulowania należności, a zatem bez względu czy wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu wypłacane jest jednorazowo, czy okresowo, spełnia przesłankę świadczenia usług w ramach działalności gospodarczej), usługi zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy. Czynność ta, ze względu na jej odpłatny charakter, podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na zasadach ogólnych na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Otrzymane od przedsiębiorstwa świadczenie pieniężne stanowi wynagrodzenie za świadczoną przez Panią usługę, dającą wypłacającemu je przedsiębiorstwu wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania w oznaczonym zakresie z Pani nieruchomości (gruntu). Z tych właśnie względów, z tytułu wykonywanych czynności będzie Pani uznana za podatnika podatku VAT w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy.

Przepisy Kodeksu cywilnego regulują również kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy.

Na mocy art. 222 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego:

Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Stosownie do art. 224 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego:

Na podstawie art. 225 Kodeksu cywilnego:

Z ww. regulacji wynika, że w sytuacji wytoczenia powództwa przeciwko samoistnemu posiadaczowi w złej wierze – jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz jest odpowiedzialny za jej stan. Ponadto, spoczywa na nim obowiązek zwrotu pobranych od powyższej chwili pożytków, których nie zużył, jak również winny jest uiścić wartość tych, które zużył.

Zgodnie z art. 230 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 336 Kodeksu cywilnego:

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

Jak wskazano powyżej dla rozstrzygnięcia, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Analiza tych przepisów ustawy prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy usługą i otrzymaną zapłatą. Kolejnym czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem jest ustalenie, czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność podlegająca opodatkowaniu powstaje w związku z zaistnieniem stosunku prawnego między stronami. Zatem musi wystąpić bezpośredni związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia, oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami.

Kluczowe dla rozstrzygnięcia, czy czynność podlega opodatkowaniu jest istnienie zgody, chociażby nieformalnej, na korzystanie z przedmiotu.

W sytuacji zatem, gdy osoba trzecia korzysta z nieruchomości bez zgody jej właściciela, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem nieruchomości i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym na istnienie obowiązku świadczenia usługi oraz wysokości wynagrodzenia – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuację, kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) – z różnych względów – toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy stanowi wynagrodzenie za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy i na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W zakresie, w jakim otrzymana należność stanowi wynagrodzenie za świadczoną usługę podlega ona opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, w sytuacji zaś, gdy otrzymano świadczenie będące odszkodowaniem, to nie podlega ono regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług, a tym samym nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Należy bowiem podkreślić, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega konkretna czynność (dostawa towaru lub usługa), a nie zapłata.

W konsekwencji należy stwierdzić, że decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości mają okoliczności faktyczne.

Z opisu sprawy wynika, że Spółka przed przedstawieniem Pani oferty korzystała z nieruchomości bezumownie i nieodpłatnie. W wyniku zgłoszonego przez Panią roszczenia w przedmiocie korzystania z Nieruchomości odbyło się posiedzenie negocjacyjne Pani i Spółki, w związku z którym otrzymała Pani ofertę dotyczącą ustanowienia służebności przesyłu na działce będącej Pani własnością oraz wypłacanego Pani wynagrodzenia. Zgodnie z postanowieniami umowy zrzeknie się Pani wszelkich roszczeń w stosunku do Spółki przekraczających kwotę (…) zł, a wynikających z bezumownego korzystania z nieruchomości w przeszłości.

W świetle przywołanych przepisów należy zatem uznać, że bezumowne korzystanie z nieruchomości za, które otrzyma Pani wynagrodzeni, stanowi świadczenie przez Panią usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, która podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Świadczenie pieniężne za korzystanie z nieruchomości stanowi w rzeczywistości wynagrodzenie za świadczoną usługę, dającą korzystającemu z nieruchomości wyraźne i bezpośrednie korzyści.

Odnosząc się do natomiast do wynagrodzenia stanowiącego odszkodowanie za ewentualne szkody rolne powstałe na Nieruchomości w wyniku realizacji robót budowlanych ponad wyznaczony obszar wskazać należy, że przepisy prawa podatkowego nie zawierają definicji pojęcia „odszkodowanie”. Zatem w niezbędnym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem, a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Z postanowień art. 361 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny wynika, że:

Zgodnie z art. 361 § 2 k.c.:

Na podstawie ww. przepisu odszkodowanie uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Zgodnie z treścią art. 471 k.c.:

Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto pomiędzy zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Zatem, jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie ma bezpośredniego związku z czynnością mającą charakter świadczenia, wówczas kwota wypłaconych odszkodowań nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, i jako taka nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Zatem ustalanie statusu wypłacanej rekompensaty, jako podlegającej bądź niepodlegającej opodatkowaniu VAT należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem.

Z opisu sprawy wynika, że w ofercie zawarcia umowy ustanowienia przesyłu Spółka uprawniona będzie m.in. do korzystania z infrastruktury przesyłowej w zakresie zgodnym z założonymi i przeprowadzonymi na Nieruchomości przewodami i urządzeniami służącymi do przesyłu gazu ziemnego w zakresie zgodnym z przeznaczeniem tych urządzeń oraz przepisami prawa. Natomiast w sytuacji korzystania z Nieruchomości na potrzeby realizacji robót budowlanych, w zakresie, w jakim powierzchnia zajęcia Nieruchomości, wykroczy poza obszar wskazany na mapie stanowiącej Załącznik do Oferty, Spółka wypłaci Wnioskodawczyni dodatkowe wynagrodzenie w wysokości ustalonej przez rzeczoznawcę majątkowego wskazanego przez Spółkę, odpowiadające powierzchni zajęcia Nieruchomości ponad wyznaczony obszar a ponadto, w przypadku prowadzenia na Nieruchomości robót budowlanych, Wnioskodawczyni otrzyma od Spółki odszkodowanie za ewentualne szkody rolne powstałe na Nieruchomości w wyniku realizacji tych robót.

Jak wskazała Pani we wniosku świadcząc usługę ustanowienia służebności przesyłu – stanowiącą usługę podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług – w sytuacji prowadzenia przez Spółkę robót budowlanych i powstania ewentualnych szkód rolnych na nieruchomości w wyniku realizacji tych robót Spółka wypłaci Pani odszkodowanie.

Przenosząc zatem powołane przepisy na grunt niniejszej sprawy uznać należy, że odszkodowanie wypłacone z tytułu szkód powstałych na nieruchomości, nie posiada cech odszkodowania za poniesioną szkodę, lecz pełni funkcję wynagrodzenia za świadczoną przez Panią usługę.

Podsumowując stwierdzam, że w przypadku ustanowienia przez Panią służebności przesyłu na Nieruchomości i otrzymania z tego tytułu wynagrodzenia, o którym mowa w Ofercie, tj. (i) jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, (ii) wynagrodzenia za bezumowne korzystania z Nieruchomości w przeszłości, (iii) dodatkowego wynagrodzenia w wysokości ustalonej przez rzeczoznawcę majątkowego wskazanego przez Spółkę, odpowiadającego powierzchni zajęcia Nieruchomości, (iv) odszkodowania za ewentualne szkody rolne powstałe na Nieruchomości w wyniku realizacji robót budowlanych ponad wyznaczony obszar, będzie Pani podatnikiem podatku VAT w zakresie tej czynności, a czynność ta będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT.

Tym samym Pani stanowisko należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej:

Jestem ściśle związany przedstawionym we wniosku zdarzeniem przyszłym. Pani ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym jego przedstawieniem. Zatem, wydając przedmiotową interpretację oparłem się na wynikającym z treści wniosku opisu zdarzenia przyszłego. W przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych. Ponadto, w sytuacji zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Wniosek w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych podlega odrębnemu rozpatrzeniu.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.