UMOWA PRZEDWSTĘPNA

Ryszard Sadlik

sędzia Sądu Rejonowego w Kielcach

l odszkodowanie przy odmowie zawarcia umowy przyrzeczonej

l treść umowy przedwstępnej

l przymuszenie do zawarcia umowy

Umowa przedwstępna stanowi jedną z tych instytucji prawnych, które umożliwiają stronom przygotowanie się do zawarcia przyszłej umowy stanowczej, tworząc równocześnie między nimi pewną więź zobowiązaniową, z której wynikają dość daleko idące skutki prawne.

Umowy przedwstępne zawierane są zwykle wówczas, gdy zawarcie samej umowy o pracę, do której strony dążą, nie jest jeszcze możliwe ze względu na pewne przeszkody natury prawnej lub faktycznej, jak np. konieczność uzyskania decyzji organu administracyjnego (np. uzyskania zezwolenia na zatrudnienie cudzoziemca), rozwiązania innej umowy o pracę za kilkumiesięcznym okresem wypowiedzenia lub uzyskanie orzeczenia sądu (np. o wpisie spółki mającej być pracodawcą do rejestru handlowego).

Istotne jest, że zawierając umowę przedwstępną strony, oprócz wyrażenia w niej woli zawarcia w przyszłości określonej umowy przyrzeczonej, uzyskują również znaczną gwarancję, że faktycznie dojdzie do zawarcia tej umowy. W razie uchylania się przez jedną ze stron z wykonaniem swojego zobowiązania może być ona zmuszona do zapłaty stosownego odszkodowania, a nawet do zawarcia przyrzeczonej umowy o pracę wbrew swojej woli. Tym między innymi umowa przedwstępna różni się od dość popularnych ostatnio listów intencyjnych, które ograniczają się właściwie do deklaracji woli zawarcia przyszłej umowy, nie wywołując w zasadzie żadnych istotnych skutków obligacyjnych.

Należy zaznaczyć, że umowy przedwstępne wprawdzie nie zostały uregulowane w Kodeksie pracy, jednak ich zastosowanie do stosunków pracowniczych, a zwłaszcza do umów o pracę wynika z art. 300 k.p., który zezwala na zastosowanie w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy przepisów Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. Ponieważ przepisy art. 389 i 390 k.c., które określają cechy umowy przedwstępnej, nie pozostają w sprzeczności z tymi zasadami, mogą być one odpowiednio stosowane w stosunkach pracowniczych. Podobnie wskazywał Sąd Najwyższy w postanowieniu z 13 maja 1977 r. (I PZ 23/77, PiZS 1980/2/77), stwierdzając, że umowy przedwstępne, zobowiązujące do zawarcia umowy o pracę, nie są sprzeczne z zasadami prawa pracy (art. 389 k.c. w związku z art. 300 k.p.). W praktyce jednak zastosowanie umowy przedwstępnej do stosunków pracowniczych budzi wiele wątpliwości. Poniżej zostaną przedstawione najbardziej istotne orzeczenia Sądu Najwyższego dotyczące umowy przedwstępnej.