I. Wybrane elementy prawa cywilnego

1. Podstawowe zasady prawa cywilnego

Prawo cywilne obejmuje swoim zakresem stosunki cywilnoprawne, jakie zachodzą pomiędzy osobami fizycznymi i osobami prawnymi.

Niniejsze opracowanie obejmuje jedynie te zagadnienia, które są zawarte w Kodeksie cywilnym i innych ustawach i mają znaczenie w pracy pracownika socjalnego, w kontaktach z osobami i instytucjami - wymiarem sprawiedliwości, organami ścigania, kuratorami sądowymi itp. Omawiane są również te zagadnienia, które mogą być przydatne w pracy socjalnej na rzecz klienta poprzez udzielanie porady prawnej, podpowiedzi, jak można postąpić w danej sytuacji oraz pomocy w przygotowaniu pisma procesowego w imieniu jednostki pomocy społecznej lub w imieniu klienta.

Prawo cywilne, jak każda integralna gałąź prawa, kształtuje określone, podstawowe zasady, którymi należy się kierować. W kodeksie cywilnym są nimi:

● zakaz stosowania mocy wstecznej ustawy, chyba że wynika to z jej brzmienia lub celu (art. 3 k.c.),

● zakaz czynienia ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony (art. 5 k.c.),

● konieczność udowodnienia faktu przez osobę, która z tego faktu wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.),

● domniemanie istnienia dobrej wiary, jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary (art. 7 k.c.).

ZAPAMIĘTAJ!

Zasady te będą podstawą orzekania przez sąd w postępowaniu cywilnym, a w przypadku ich pominięcia mogą być jedną z podstaw apelacji od wyroku sądu.

2. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych

2.1. Zdolność prawna

Zdolność prawna oznacza możliwość bycia podmiotem prawa, zarówno w sensie ogólnym, jak i w zakresie konkretnych praw podmiotowych i obowiązków. Zdolność prawna osób jest równa, nieograniczona i niepodzielna. Zdolność prawna osoby fizycznej jest założeniem przysługującej każdemu ochrony praw osobistych i praw o charakterze majątkowym. Zdolność prawna przysługuje każdemu człowiekowi, bez względu na warunki fizyczne i psychiczne, rasę, obywatelstwo czy religię.