Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych w 2013 r.

1. Działalność socjalna

Jedną z podstawowych powinności pracodawcy wobec pracownika jest działalność socjalna. Pracodawca, stosownie do możliwości i warunków, zaspokaja bytowe, socjalne i kulturalne potrzeby pracowników (art. 16 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy; dalej: k.p.). Jest to jedna z podstawowych zasad prawa pracy. Wskazano ją również w obowiązkach pracodawcy jako strony stosunku pracy (art. 94 ust. 8 k.p.). Pracodawca ma obowiązek w szczególności zaspokajać, w miarę posiadanych środków, socjalne potrzeby pracowników. Tak sformułowane przepisy nie stanowią jednak podstawy roszczenia pojedynczego pracownika, gdy pracodawca troszczy się w sposób niedostateczny o zaspokojenie tych potrzeb. Wtedy należy sięgnąć do prawa wewnątrzzakładowego.

W celu finansowania działalności socjalnej tworzony jest zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (dalej: ZFŚS). Zasady tworzenia przez pracodawców ZFŚS i zasady gospodarowania środkami tego funduszu, przeznaczonego na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu, określa ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (dalej: ustawa o ZFŚS). W ustawie tej zdefiniowana została sama działalność socjalna, przez którą należy rozumieć usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową (art. 2 pkt 1 ustawy o ZFŚS).

Obowiązek tworzenia ZFŚS w jednostkach sektora finansów publicznych wynika wprost z ustawy o ZFŚS. Pracodawcy prowadzący działalność w formach organizacyjno-prawnych jednostek sektora finansów publicznych, takich jak: jednostki budżetowe i samorządowe zakłady budżetowe - mają obowiązek tworzyć ZFŚS bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników (art. 3 ust. 2 ustawy o ZFŚS).