Ochrona działaczy związkowych przed zwolnieniem przy braku zgody zarządu organizacji związkowej
Wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy o pracę z chronionym działaczem związkowym wymaga zgody zarządu organizacji związkowej. Ochrona ta jest bardzo szeroka, właściwie nie ma zastosowania jedynie w przypadku upadłości lub likwidacji pracodawcy. W niektórych jednak przypadkach brak zgody zarządu organizacji związkowej na zwolnienie związkowca może zostać uznany za sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. W takich przypadkach wypowiedzenie lub zwolnienie dyscyplinarne pracownika dokonane przez pracodawcę pomimo braku zgody zarządu związku może zostać uznane przez sąd pracy - w razie wniesienia przez pracownika odwołania - za zgodne z prawem.
Prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych mają pracownicy bez względu na podstawę stosunku pracy, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, jeżeli nie są pracodawcami (art. 2 ust. 1 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych; dalej: ustawa o związkach zawodowych). Dotyczy to zatem pracowników zatrudnionych na podstawie:
● umów o pracę (terminowych i bezterminowych, umów na zastępstwo, w pełnym i niepełnym wymiarze czasu pracy, pozostających w zatrudnieniu, ale przebywających np. na urlopach macierzyńskich, rodzicielskich, wychowawczych czy bezpłatnych),
● powołania,
● mianowania i
● wyboru.
Zakazu przynależności związkowej nie wprowadzają pragmatyki zawodowe odnoszące się do pracowników sfery budżetowej. Występują pewne ograniczenia w tym zakresie, ale dotyczą one nie samego przystąpienia do związku, ale pełnienia funkcji związkowych. Takie ograniczenie wynika np. z art. 78 ust. 6 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej, według którego członek korpusu służby cywilnej zajmujący wyższe stanowisko w służbie cywilnej nie może pełnić funkcji w związkach zawodowych. Jednak nie wyłącza to samej możliwości przynależności do organizacji związkowej.
Zakaz pełnienia funkcji w związkach zawodowych dotyczy również strażaków pełniących służbę na stanowisku, dla którego przepisy ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej przewidują powołanie (art. 58 ust. 2 tej ustawy).
