5. Najnowsze orzecznictwo

   5.1. Kiedy naliczanie odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych jest niezgodne z Konstytucją

Naliczanie odsetek za zwłokę, w przypadku gdy w postępowaniu zabezpieczającym organ podatkowy, przed wydaniem decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego, dokonał zajęcia środków pieniężnych, jest niezgodne z Konstytucją - wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 16 października 2007 r. (sygn. akt SK 63/06).

Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 59 ust. 2 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym ogłosił wyrok wydany na posiedzeniu niejawnym w sprawie skargi konstytucyjnej Zdzisława J., dotyczącej naliczania odsetek za zwłokę od zaległości podatkowej. Urząd skarbowy wszczął postępowanie podatkowe w celu dokonania prawidłowego określenia przez Zdzisława J. wysokości zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych za 1997 r. Po jego zakończeniu wydał dwie decyzje: jedną w zakresie odsetek od zaległości podatkowej, drugą - w zakresie określenia należnego zobowiązania podatkowego.

W toku postępowania w sprawie odsetkowej Zdzisławowi J. zajęto wierzytelność z tytułu zwrotu podatku od towarów i usług oraz z tytułu nadpłaty podatku dochodowego za 1999 r. Skarżący wielokrotnie podnosił, że został podwójnie ukarany. Z jednej strony na skutek zajęcia wierzytelności i niewpłynięcia środków pieniężnych na konto z tytułu zwrotu VAT nie mógł dysponować pieniędzmi na prowadzenie działalności gospodarczej. Z drugiej strony i tak został obciążony odsetkami za zwłokę od zaległości podatkowej, mimo że organ podatkowy już dysponował zajętą kwotą. Zdaniem Zdzisława J. kwestionowany przepis naruszał konstytucyjną zasadę równości, w tym równości w zakresie opodatkowania.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 54 § 1 pkt 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2002 r., w zakresie, w jakim nie wyłącza naliczania odsetek za zwłokę, w przypadku gdy w postępowaniu zabezpieczającym organ podatkowy, przed wydaniem decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego, dokonał zajęcia środków pieniężnych, rzeczy lub praw majątkowych, a następnie środki pieniężne, w tym kwoty uzyskane ze sprzedaży rzeczy lub praw, zostały zaliczone na poczet zaległości podatkowych, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 84 oraz z art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji.