Wyrok NSA z dnia 15 maja 2024 r., sygn. II OSK 14/24

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Wojciech Mazur Sędziowie: sędzia NSA Paweł Miładowski sędzia del. WSA Grzegorz Antas (spr.) po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Wojewody Dolnośląskiego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 21 września 2023 r. sygn. akt IV SAB/Wr 153/23 w sprawie ze skargi Y.Y. na przewlekłe prowadzenia postępowania przez Wojewodę Dolnośląskiego w przedmiocie udzielenia zezwolenia na pobyt stały 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę; 2. zasądza od Y.Y. na rzecz Wojewody Dolnośląskiego kwotę 460 (czterysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wyrokiem z 21 września 2023 r., IV SAB/Wr 153/23, w wyniku rozpoznania skargi Y.Y. na przewlekłe prowadzenie przez Wojewodę Dolnośląskiego postępowania w przedmiocie udzielenia zezwolenia na pobyt stały, zobowiązał Wojewodę Dolnośląskiego do załatwienia wniosku skarżącej z 1 kwietnia 2022 r. w terminie 60 dni od dnia otrzymania odpisu prawomocnego wyroku wraz z aktami sprawy (pkt I), stwierdził, że organ dopuścił się przewlekłego prowadzenia postępowania, które miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa (pkt II), przyznał od organu na rzecz skarżącej sumę pieniężną w wysokości 500 zł (pkt III), oddalił dalej idącą skargę (pkt IV), zasądzając równocześnie na rzecz skarżącej zwrot kosztów postępowania sądowego (pkt V).

Wskazując powody uwzględnienia skargi, Sąd I instancji stwierdził, że z dniem 29 stycznia 2022 r. weszła w życie ustawa z dnia 17 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 91). W zmienionym art. 210 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2021 r. poz. 2354 ze zm.), dalej: u.c., przewidziano, że decyzję w sprawie udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt stały wydaje się w terminie 6 miesięcy. Przy czym w myśl zmienionego art. 210 ust. 2 u.c. termin ten biegnie dopiero od dnia, w którym nastąpiło ostatnie ze zdarzeń wymienionych w tym przepisie. Zasadniczo nowa regulacja, wyznaczając termin na wydanie decyzji, jego bieg uzależnia od formalnej poprawności wniosku. Analizowana regulacja, jak wyjaśnił Sąd I instancji, winna być traktowana jako przepis szczególny w odniesieniu do zapisów regulujących terminy procedowania na gruncie ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2000 ze zm.), dalej: k.p.a. Okoliczność ta nie uzasadniania jednak w żadnym przypadku wyłączenia zasad ogólnych odnoszących się do szybkości i sprawności prowadzonego postępowania, które niewątpliwie będą wiązały organy administracji również przy rozpoznawaniu spraw na podstawie wskazanej normy. Sąd I instancji wskazał, że o przewlekłym prowadzeniu postępowania można mówić wówczas, gdy organowi będzie można skutecznie przedstawić zarzut niedochowania należytej staranności w takim zorganizowaniu postępowania administracyjnego, by zakończyło się ono w rozsądnym terminie, względnie zarzut przeprowadzania czynności (w tym dowodowych), pozbawionych dla sprawy jakiegokolwiek znaczenia lub pozornych. W ocenie Sądu I instancji, w realiach rozpoznawanej sprawy, tak rozumiany stan przewlekłego prowadzenia postępowania zaistniał, z analizy akt administracyjnych sprawy wynika bowiem, że skierowany do organu wniosek skarżącej, który wpłynął 1 kwietnia 2022 r. nie został załatwiony w przewidzianym przez prawo terminie. Analiza ta potwierdza, że po otrzymaniu ww. wniosku organ dopiero po ponad 6 miesiącach wystąpił o informacje do organów Policji, ABW i SG. Była to jedyna czynność organu podjęta w sprawie. Pomimo braku odpowiedzi przez te organy, organ nie monitował w sprawie udzielenia tych informacji nawet pomimo wniesienia przez skarżącą skargi. Powyższe stanowi, że w prowadzonym w sprawie postępowaniu zaistniało oczywiste przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ, stanowiące naruszenie terminu określonego w art. 210 ust. 1 u.c. Biorąc pod uwagę czas trwania postępowania, jak i opisaną wyżej postawę organu (a więc niewydanie przez tak długi okres aktu), Sąd, jak wyjaśnił, zobowiązany był uznać, że przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ ma miejsce z rażącym naruszeniem prawa, przez które należy rozumieć oczywiste naruszenie obowiązku wynikającego z przepisów prawa - art. 149 § 1a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.), dalej: p.p.s.a. Uwzględniając niepewność co do dalszego pobytu skarżącej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej należało uznać za zasadne, jak dodał Sąd I instancji, przyznanie stronie skarżącej sumy pieniężnej w wysokości 500 zł. Kwotę tę uznać się powinno za adekwatną i proporcjonalną z punktu widzenia postulatu zdyscyplinowania organu administracji publicznej, doznanej przez stronę krzywdy oraz długości okresu przewlekłego prowadzenia postępowania. Sąd I instancji zauważył równocześnie, że rozstrzygając sprawę wziął pod uwagę fakt wejścia w życie w dniu 15 kwietnia 2022 r. ustawy z dnia 8 kwietnia 2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 830), dalej: z.u.p.o.u., w tym dodany wskazaną ustawą art. 100c ust. 1-4 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 103), dalej: u.p.o.u., dotyczący prowadzonych przez wojewodę postępowań w zakresie udzielenia cudzoziemcom zezwoleń na pobyt czasowy, pobyt stały, pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiego oraz zmian i cofnięcia tych zezwoleń. Oceniając wprowadzone regulacje, Sąd stwierdził, że wobec ściśle określonego w art. 1 ust. 1 i 2 u.p.o.u. zakresu podmiotowego i przedmiotowego tej ustawy, jak i braku w tym zakresie zmian w u.c. oraz p.p.s.a, przepisy te nie mają zastosowania w postępowaniu toczącym się przed Wojewodą Dolnośląskim w niniejszej sprawie, jak i w konsekwencji nie mają wpływu na kontrolę legalności tego postępowania dokonywaną przez sąd administracyjny. Z akt rozpoznawanej sprawy wynika, że skarżąca nie jest obywatelem Ukrainy, o którym mowa w art. 1 ust. 1 i ust. 2 u.p.o.u. (posiada obywatelstwo Białorusi).