Odpowiedzialność pracodawcy za opóźnienia i brak wpłat do PPK

Ustawa o PPK nakłada na pracodawcę obowiązek obliczania, pobierania i współfinansowania wpłat, ale także ich terminowego przekazywania do instytucji finansowej. Zaniedbania w tym zakresie mogą skutkować poważnymi konsekwencjami – od odpowiedzialności cywilnej wobec pracownika, przez konieczność zapłaty odsetek, aż po odpowiedzialność wykroczeniową. Co więcej, pracownik ma prawo złożyć skargę do Państwowej Inspekcji Pracy, która coraz częściej kontroluje przestrzeganie przepisów o PPK.

Odsetki za opóźnienie w dokonaniu wpłat do PPK

Uczestnik PPK może dochodzić od podmiotu zatrudniającego zapłaty odsetek za opóźnienie w dokonaniu przez podmiot zatrudniający wpłat do instytucji finansowej. Dochodzenie roszczeń z tego tytułu następuje na zasadach wynikających z ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (dalej: k.c.). Podstawą roszczeń jest art. 481 k.c. dotyczący odsetek za czas opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego przez dłużnika (tu: podmiot zatrudniający).

Odsetki są należne zarówno od wpłat pobranych z wynagrodzenia uczestnika PPK, jak i od wpłat finansowanych przez podmiot zatrudniający. Odsetki obciążają wyłącznie podmiot zatrudniający.

Bez względu na to, czy odsetki zostaną naliczone na żądanie osoby zatrudnionej, czy też podmiot zatrudniający naliczy je z własnej inicjatywy, powinny zostać wypłacone uczestnikowi PPK. Odsetki za opóźnienie wpłat do PPK nie mogą zostać przekazane do instytucji finansowej.

Z przepisów ustawy o PPK jasno wynika, jakie środki (tj. wyłącznie wpłaty do PPK ustalone jako procent wynagrodzenia osoby zatrudnionej) są wpłacane do instytucji finansowej przez podmiot zatrudniający. Zatem oszczędności w PPK nie mogą być gromadzone z odsetek naliczonych z tytułu opóźnień podmiotu zatrudniającego w dokonaniu wpłat do instytucji finansowej.

Uczestnik PPK, żądając zapłaty odsetek za opóźnienie w dokonaniu wpłat do instytucji finansowej, nie musi wykazywać poniesienia szkody (art. 481 § 1 k.c.). Odsetki są należne za sam fakt opóźnienia w przekazaniu wpłat do PPK. W ujęciu cywilistycznym odsetki stanowią ryczałtową rekompensatę uszczerbku majątkowego doznanego przez uczestnika PPK wskutek pozbawienia go możliwości czerpania korzyści z oszczędzania w PPK za okres spóźnienia.

W razie zawinionego uchybienia w dokonaniu w ustawowym terminie wpłat do PPK uczestnik może ponadto żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych (art. 481 § 3 k.c.).

Naprawienie szkody poniesionej przez uczestnika PPK

Niedokonywanie przez podmiot zatrudniający wpłat do PPK powoduje szkodę majątkową uczestnika PPK. Wpłaty powinny bowiem regularnie zasilać rachunek PPK osoby oszczędzającej. Jeśli zatem podmiot zatrudniający nie dokonuje wpłat do instytucji finansowej lub przekazuje je ze znacznym opóźnieniem – powoduje to negatywne skutki dla oszczędzającego (m.in. niezwiększenie gromadzonych w PPK środków, nieprzyznanie dopłaty rocznej – jeśli zgromadzone w danym roku kalendarzowym środki na rachunku PPK nie osiągną wymaganego minimum). W odniesieniu do wpłat finansowanych przez uczestnika PPK dochodzi również do sytuacji pobrania w określonym celu (tj. zasilenia rachunku PPK) środków z jego wynagrodzenia (tytułem wpłat do PPK). Zatem zatrudniony jest pozbawiony możliwości korzystania z tych środków, nie ma też ustawowych możliwości, aby te wpłaty do PPK przekazywać samodzielnie. Podmiot zatrudniający, który pobrał z jego wynagrodzenia wpłaty i nie przekazał ich w terminie do instytucji finansowej, dysponuje – z naruszeniem przepisów prawa – środkami pobranymi z wynagrodzenia osoby zatrudnionej.

Podstawą dochodzenia roszczeń przez uczestnika PPK będą przepisy Kodeksu cywilnego o odpowiedzialności odszkodowawczej. W ustawie o PPK nie zostały bowiem wprowadzone odrębne zasady odpowiedzialności za szkodę, jaka powstaje wskutek niedokonania wpłat do PPK lub uchybienia terminowi dokonania wpłat do instytucji finansowej. Ustawa o PPK odsyła w tym zakresie do posiłkowego stosowania przepisów Kodeksu cywilnego (art. 29 ustawy o PPK). Wprowadzony został jednak szczególny termin przedawnienia.

Odpowiedzialność wykroczeniowa

Niedokonywanie wpłat do PPK w terminie jest zagrożone karą grzywny w wysokości od 1000 zł do 1 000 000 zł. Kara może być nałożona na:

• podmiot zatrudniający (osobę fizyczną),
• osobę zobowiązaną do działania w imieniu podmiotu zatrudniającego (np. na prezesa zarządu spółki kapitałowej lub dyrektora komórki kadrowej, który w zakresie obowiązków służbowych ma wykonywanie czynności związanych z prowadzeniem i obsługą pracowniczego planu kapitałowego oraz nadzór nad wszelkimi procesami u pracodawcy w tym zakresie).

Kontrola wykonywania przez podmioty zatrudniające obowiązków wynikających z ustawy o PPK należy do zadań Państwowej Inspekcji Pracy. PIP może podjąć działania z własnej inicjatywy lub po wpływie skargi od uczestnika pracowniczego planu kapitałowego.

Aneta Olędzka