OGRANICZENIE KOSZTÓW ZATRUDNIENIA W WARUNKACH KRYZYSU GOSPODARCZEGO (CZ. 1)

Renata Szelhaus

sędzia Sądu Okręgowego w Warszawie

● Wysokość wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy

● Przyczyny leżące po stronie pracodawcy i przestój

Jeżeli pracownik z przyczyn dotyczących pracodawcy nie mógł świadczyć pracy, a był gotów do jej wykonywania, przysługuje mu za czas niewykonywania tej pracy tzw. wynagrodzenie przestojowe na podstawie art. 81 k.p.

W obowiązującym stanie prawnym regulującym stosunki pracy pracodawca ponosi ryzyko ekonomiczne prowadzonej działalności gospodarczej. Negatywne pod względem finansowym skutki tej działalności nie mogą obciążać pracowników. Pracodawca nie może np. odmówić wypłaty wynagrodzeń z uwagi na brak oczekiwanych zysków. Z drugiej strony kryzysowe sytuacje na rynku gospodarczym mogą stanowić podstawę do wprowadzania zmian w stosunkach pracy i ostatecznie prowadzić do zmniejszenia wynagrodzeń za pracę lub innego ograniczenia wypłacania świadczeń. Zmiany w tym zakresie wprowadzane na niekorzyść pracowników wymagają ich zgody, a w razie jej braku - dokonania przez pracodawcę wypowiedzenia zmieniającego na podstawie art. 42 § 1-3 k.p.

Zmiany na rynku gospodarczym nie zawsze są jednak na tyle głębokie i trwałe, aby wymuszać na pracodawcy dokonywanie zmiany warunków zatrudnienia. W takiej sytuacji w razie przejściowych trudności ekonomicznych pracodawca dysponuje licznymi instrumentami prawnymi umożliwiającymi uchronienie się przed zwolnieniami grupowymi (czy likwidacją zakładu), a prowadzącymi do zmniejszenia kosztów zatrudnienia w ramach funduszu płac.

Wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy

Dotkliwa, bo zwykle nagła i nieplanowana przez pracownika i pracodawcę, jest sytuacja, gdy pracownik jest gotowy do świadczenia pracy, a nie może jej świadczyć z przyczyn leżących po stronie pracodawcy (art. 81 § 1 k.p.) oraz tzw. przestój (art. 81 § 2-4 k.p.).

Jeżeli pracownik z przyczyn dotyczących pracodawcy nie mógł świadczyć pracy, a był gotów do jej wykonywania, przysługuje mu za czas niewykonywania tej pracy wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60% wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów (art. 81 k.p.). Wynagrodzenie przysługuje pracownikowi jedynie za czas niezawinionego przez niego przestoju (art. 81 § 1 k.p.).