Jak rozliczyć VAT, gdy na działce są prowadzone prace rozbiórkowe

W związku z prowadzeniem prac rozbiórkowych na działce, na której są budynki lub budowle, powstaje wiele pytań o rozliczenie VAT. Wykonawcy mają problem z ustaleniem stawki VAT na te prace, gdyż stanowisko w tej kwestii nie jest jednolite. Tak samo jest, gdy dochodzi do wymiany barterowej, czyli firma dokonująca rozbiórki nabywa w wyniku demontażu określone towary w zamian za wykonaną usługę. Także sprzedawca gruntu, na którym są lub będą prowadzone prace rozbiórkowe, może mieć problem z ustaleniem, czy tę sprzedaż traktować jak dostawę gruntu niezabudowanego, przeznaczonego pod zabudowę, czy jak sprzedaż budynku.

Problemy związane z rozliczeniem prac rozbiórkowych były przedmiotem rozstrzygnięć przed TSUE, a także przez polskimi sądami.

1. Jaką stawkę VAT powinna stosować firma, gdy wykonuje prace rozbiórkowe

Aby usługa rozbiórkowa podlegała opodatkowaniu stawką 8%, muszą być spełnione dwa warunki, tj. musi (art. 41 ust. 12 ustawy o VAT):

• dotyczyć budynków objętych społecznym programem mieszkaniowym,
• być zaliczana do usług budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy.

Najwięcej wątpliwości stwarza drugi warunek. Przeważa pogląd, że rozbiórka nie jest tożsama z budową, przebudową, rozbudową, modernizacją czy remontem budynku. Dlatego świadczenie tej usługi powinno być opodatkowane stawką 23%.

Jak czytamy w wyroku NSA z 28 sierpnia 2013 r. (sygn. akt I FSK 1346/12):

NSA

W pojęciach: budowa, remont i przebudowa, o których stanowi ten przepis, na pewno nie mieści się rozbiórka mieszkaniowego obiektu budowlanego, która to czynność pozostaje zresztą w całkowitej sprzeczności z celem tych unormowań, wspierających tworzenie oraz utrzymanie substancji mieszkaniowej na możliwie najmniej dla konsumentów dolegliwym pod względem ekonomicznym poziomie (stąd obniżony VAT), a nie jej likwidacja, co stanowi cel rozbiórki. (…) Jedyny wyjątek w tym zakresie mógłby dotyczyć czynności przebudowy mieszkaniowego obiektu budowlanego, która w ramach tej przebudowy wymagałaby jednoczesnego rozebrania jego części. Sytuacja taka jednak nie ma miejsca w tej sprawie, skoro podatnik formułując swoje pytanie stwierdził, że jego zadaniem po dokonaniu rozbiórki jest również uporządkowanie terenu.