Nowe świadczenia dla rodziców od 1 października

„Aktywni rodzice w pracy”, „aktywnie w żłobku” i „aktywnie w domu” – to nowe programy wsparcia, z których skorzystają rodzice dzieci w wieku do 3 lat. W Dzienniku Ustaw opublikowano właśnie ustawę z 15 maja 2024 r. o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – „Aktywny rodzic” (Dz.U. z 2024 r. poz. 858).

Program ma umożliwiać pogodzenie opieki z pracą zawodową. Ustawa wprowadza trzy nowe świadczenia wspierające rodziców. Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” (tzw. babciowe) skierowane jest do aktywnych zawodowo rodziców dziecka w wieku od 12 do 35 miesiąca życia. Ustawa definiuje aktywność zawodową, której poziom/rodzaj będzie uprawniał do otrzymywania ww. świadczenia w wysokości 1500 zł miesięcznie (lub 1900 zł – w przypadku dzieci, które potrzebują stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby). Pieniądze będą do dyspozycji rodziców. Jeżeli rodzice zdecydują się na zawarcie z nianią czy babcią umowy uaktywniającej, to składki od tej umowy będą dodatkowo finansowane przez państwo. 

Drugi program: „aktywnie w żłobku” zastąpi obecnie funkcjonujące dofinansowanie w wysokości do 400 zł do opłaty za pobyt dziecka w instytucjach opieki nad dziećmi w wieku do lat 3. Otrzymają je rodzice dzieci, które korzystają ze żłobka, klubu dziecięcego albo dziennego opiekuna. Wsparcie wyniesie do 1500 zł miesięcznie na dziecko lub do 1900 zł miesięcznie na dziecko z niepełnosprawnością (ale nie więcej niż wysokość opłaty, jaką rodzice ponoszą za pobyt dziecka w instytucji opieki). Pieniądze z tego świadczenia nie trafią do rodziców, lecz do instytucji – żłobka/klubu dziecięcego/opiekuna dziennego (które obniżą rodzicowi opłatę za pobyt dziecka).

Kolejnym świadczeniem jest świadczenie „aktywnie w domu”, przeznaczone dla rodziców dzieci w wieku od 12. do ukończenia 35. miesiąca życia, bez spełnienia warunku aktywności zawodowej. Chodzi o rodziców, którzy nie będą mogli uzyskać prawa do świadczenia „aktywni rodzice w pracy” lub ich dziecko nie będzie uczęszczało do instytucji opieki. Będzie ono przysługiwało matce albo ojcu, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu matki albo ojca, albo opiekunowi faktycznemu dziecka. Świadczenie „aktywnie w domu” będzie przysługiwało w kwocie 500 zł miesięcznie na dziecko w rodzinie, od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończyło 12. miesiąc życia, do ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dziecko ukończy 36. miesiąc życia. 

W ustawie przewidziano zasadę, zgodnie z którą na to samo dziecko, za dany miesiąc, przysługuje tylko jedno z pakietu świadczeń „aktywny rodzic”. Niemniej osoba uprawniona będzie miała możliwość, w miarę potrzeb i indywidualnej sytuacji, zmiany, nawet wielokrotnej, jednego świadczenia na inne. Ustalenie prawa do świadczeń oraz ich wypłata będzie następowała na wniosek składany do ZUS, wyłącznie w postaci elektronicznej. Z nowych rozwiązań rodzice będą mogli skorzystać od 1 października 2024 r.