Obowiązki i prawa pracodawcy w zakresie podnoszenia kwalifikacji pracowników

Pracodawcy są zobowiązani ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych (art. 17 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy; dalej: k.p.). W zależności od specyfiki zakładu pracy, podnoszenie kwalifikacji może być:

● obowiązkowe, uregulowane u danego pracodawcy (np. w urzędzie państwowym) lub

● dobrowolne, podjęte z inicjatywy pracodawcy bądź pracownika.

Podstawowymi przepisami regulującymi możliwość podnoszenia kwalifikacji poprzez szkolenia, kursy są zasady zawarte w art. 103¹-103⁶ k.p. Odpowiednie regulacje znajdują się także w poszczególnych pragmatykach służbowych. Trzeba jednak pamiętać, że zgodnie z art. 5 k.p., jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy k.p. stosuje się w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami.

W praktyce najczęściej problematyczna jest ocena, czy dane szkolenie powinno zostać potraktowane jako czas pracy (i często godziny ponadwymiarowe), czy też nie oraz kto powinien pokryć jego koszt. Punktem wyjścia do znalezienia odpowiedzi na takie pytanie powinno być ustalenie, czy pracownik kształci się z własnej inicjatywy, czy też kształcenie zainicjował pracodawca. W tym drugim przypadku istotne będzie, czy dane szkolenie jest elementem obowiązkowego kształcenia, wynikającego z przepisów, czy też jest to szkolenie innego rodzaju. Dopiero posiadanie pełnych informacji na ten temat pozwoli ustalić, czy takie szkolenie powinno zostać potraktowane jak wykonywanie obowiązków pracowniczych, czy będzie płatne tylko wtedy, gdy pokrywa się z godzinami normalnej pracy, czy pracodawca będzie miał wobec szkolącego się pracownika dodatkowe obowiązki.