Wojna na miarę czasów

Anda Rottenberg historyczka, kuratorka i krytyczka sztuki, w latach 1993–2001 dyrektorka Zachęty – Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie. Ostatnio wydała książkę „Kuchnia towarzyska i uczuciowa”. Małgorzata Omilanowska-Kiljańczyk historyczka sztuki, profesor nauk humnistycznych, w latach 2014–2015 minister kultury i dziedzictwa narodowego

Spotykam na protestach tych samych znajomych, z którymi manifestowałam opór wobec rządów Jaruzelskiego. I wszyscy zadają to samo pytanie: czy po to chodziliśmy na manifestacje w stanie wojennym, żeby teraz znów chodzić?

Z Andą Rottenberg i Małgorzatą Omilanowską-Kiljańczyk rozmawia Magdalena Rigamonti

Mówiłam, że będziemy rozmawiać o gotowaniu.

Anda Rottenberg: No właśnie.

Małgorzata Omilanowska-Kiljańczyk: I o świętach.

I polityce.

M.O.-K.: Na politykę się do końca nie umawiałyśmy.

Polityka kulinarna.

M.O.-K.: W pandemii grupa przyjaciół różnych talentów, ale kompletnych dyletantów kulinarnych, nieznających się na gotowaniu, wymienia się przepisami, które mają dwie cudowne zalety: po pierwsze są sprawdzone, powtarzane od lat i ktoś to je, a po drugie są proste.

Grupa przyjaciół zainspirowana przez Andę Rottenberg, w poczuciu bezradności zaczyna rozmawiać o jedzeniu.

A.R.: To są rozmowy o życiu i jedzeniu, również w czasach, kiedy wielu artystów nie ma co do garnka włożyć.

Sałatka z kartofli, cebuli, soli, pieprzu. Jak za stanu wojennego.

A.R.: I z czasów wojny - jak przepis Małgosi Niezabitowskiej odziedziczony po babci Lili.

M.O.-K.: Są potrawy Andrzeja Stasiuka, Olgi Tokarczuk, Leona Tarasewicza i Zbigniewa Hołdysa.

Protesty nic nie dają, listy poparcia bądź potępienia nic nie dają, nie działają na władzę.

M.O.-K.: Listy poparcia dają sygnał.

A.R.: Pokazują niezgodę.

Czyli nic nie dają.

M.O.-K.: Dziś nie podejmę się wzywania do wyprowadzenia środowisk artystycznych na barykady w obronie Zachęty czy innych instytucji, w obronie niezależności i wolności sztuki. Nie podejmę się, bo teraz trzeba walczyć o to, żeby ludzie na granicy nie umierali. A umierają. W katolickim kraju, który ma na ustach chrześcijańskie wartości, w XXI w. umierają ludzie w lasach. Z głodu, z zimna, z wyczerpania.