Co budzi kontrowersje wokół prawa zatrzymania w sporach frankowych?

Charakter samej umowy, na podstawie której świadczenia zostały spełnione, jest drugorzędny. Istota prawa zatrzymania wyraża się w niwelacji faktycznych skutków jej wykonania

Pytanie, czy w sprawach dotyczących abuzywnego charakteru kredytów indeksowanych do franka szwajcarskiego banki mogą podnosić zarzut zatrzymania, budzi wiele emocji wśród kredytobiorców frankowych i wśród samych banków. W przypadku uznania przez sąd umowy kredytu za nieważną prawo zatrzymania umożliwia bankowi powstrzymanie się ze zwrotem zasądzonych na rzecz kredytobiorcy kwot do czasu, aż ten zaoferuje albo zabezpieczy zwrot wypłaconego kapitału kredytu.

Banki aktywnie korzystają z prawa zatrzymania, słusznie obawiając się, że realizacja roszczenia wobec kredytobiorcy o zwrot kapitału może w przyszłości okazać się iluzoryczna. Sądy zajmują różne stanowiska, choć z naszego doświadczenia wynika, że w wielu sprawach podnoszone przez banki zarzuty zostały uwzględnione.

Wzajemny charakter umowy?

Kontrowersje budzi, czy umowa kredytu jest umową wzajemną. W dyskursie prawniczym podkreśla się, że rozstrzygnięcie tej kwestii ma zasadnicze znaczenie, ponieważ tylko w takim przypadku prawo zatrzymania przysługuje, co ma wynikać z treści art. 496 k.c. w zw. z art. 497 k.c.

W wyroku z 7 marca 2014 r. (sygn. akt IV CSK 440/13) Sąd Najwyższy słusznie uznał, że „umowa o kredyt bankowy jest umową nazwaną uregulowaną poza kodeksem cywilnym. Zgodnie bowiem z art. 69 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1376 ze zm.; dalej pr. bank.) przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy, na czas oznaczony w umowie, określoną kwotę środków pieniężnych, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, do zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w umownym terminie spłaty oraz do zapłaty prowizji od przyznanego kredytu. Jest to więc umowa kauzalna, dwustronnie zobowiązująca i wzajemna, ponieważ zobowiązanie kredytodawcy do udostępnienia środków pieniężnych jest odpowiednikiem zobowiązania kredytobiorcy do zapłacenia oprocentowania i prowizji.