Potrącenie jako podstawa powództwa

PYTANIE

Mam zamiar wystąpić z pozwem o pozbawienie wykonalności wyroku, na podstawie którego wierzyciel wszczął egzekucję. Czy mogę wytoczyć sprawę na podstawie potrącenia, jeśli moja wierzytelność była już wcześniej wymagalna?

ODPOWIEDŹ

Jest to możliwe - zarzut potrącenia jest dopuszczalny jako podstawa powództwa przeciwegzekucyjnego, choćby strona mogła we wcześniejszej sprawie powołać się na istnienie wierzytelności. Wskazana możliwość wynika wprost z zasad prawa cywilnego, które pozostawiają stronom dużą swobodę we wzajemnym kształtowaniu praw i obowiązków. Skorzystanie z zarzutu potrącenia jest zatem możliwe w sprawie przeciwegzekucyjnej, choćby wierzytelność już wcześniej istniała, a co więcej - wcześniej stała się wymagalna i w ten sposób nadawała się do potrącenia. By podjąć skuteczne prawnie działanie, trzeba wystąpić z powództwem opozycyjnym przeciw wierzycielowi do sądu, w którego okręgu prowadzona jest egzekucja z jednoczesnym wnioskiem o zabezpieczenie powództwa przez zawieszenie postępowania egzekucyjnego (w braku wniosku komornik mógłby dalej działać). Dobrą wiadomością jest, że wniosek taki jest wolny od opłat jako zgłaszany w innym piśmie procesowym, a nie oddzielnie. Przechodząc do meritum - kwestia, czy dłużnik może wykorzystać powództwo opozycyjne dla kompensaty wierzytelności, którą mógł potrącić w formie zarzutu zgłoszonego w toku poprzedniego sporu, była już przedmiotem wypowiedzi SN. W wyroku z 28 marca 1972 r. (sygn. akt I CR 396/71, OSPiKA z 1973 r. nr 7-8, poz. 151) wskazano, że Przesądzając, że potrącenie może być dokonane także po powstaniu tytułu egzekucyjnego, SN podkreślił, iż pozwany nie ma obowiązku zgłoszenia zarzutu (niejako z ostrożności procesowej), skoro kwestionuje zasadność roszczenia. Potrącenie stanie się więc aktualne dopiero po prawomocności orzeczenia zasądzającego sporną kwotę. Takie stanowisko wyraził też SN w uchwale z 30 listopada 1973 r. (sygn. akt III CZP 73/73, OSNCP z 1974 r. nr 10, poz. 163) stwierdzającej, że: Warto wreszcie powołać uchwałę SN z 14 października 1993 r. (sygn. akt III CZP 141/93, OSP z 1994 r. nr 7-8, poz. 136), w której czytamy: