Jak rozliczyć w księgach rachunkowych wystąpienie wspólnika ze spółki jawnej

Spółka jawna jest spółką osobową prawa handlowego, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą (art. 22 § 1 Kodeksu spółek handlowych, dalej k.s.h.), a przy tym nie jest spółką handlową innego rodzaju, np. spółką komandytową, partnerską lub komandytowo-akcyjną. Pomimo iż spółka jawna nie posiada osobowości prawnej, może ona we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, występować przed sądem i być pozywana (art. 8 § 1 k.s.h.).

Z tego względu mówi się niekiedy, że spółka jawna posiada quasi-osobowość prawną. W skład majątku spółki jawnej wchodzi wszelkie mienie wniesione do niej przez wspólników pod postacią wkładu, a także mienie nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia (art. 28 k.s.h.).

Osobowy charakter spółki jawnej przesądza o tym, że wystąpienie z niej chociażby jednego ze wspólników powoduje istotne konsekwencje na gruncie prawa cywilnego oraz podatkowego. Zanim jednak przejdziemy do omówienia tych problemów, przedstawimy sposoby wystąpienia wspólnika ze spółki oraz sposób wyliczenia udziału kapitałowego (wraz z zasadami ewidencji księgowej) związany z rozliczeniem wspólnika.

W jaki sposób wspólnik może wystąpić ze spółki jawnej

W świetle prawa handlowego wspólnik może wystąpić ze spółki jawnej:

1) wypowiadając umowę spółki lub

2) przenosząc ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej (własnych) na inną osobę, tzn. zbywając udziały.

W obu przypadkach mogą istnieć pewne ograniczenia, wynikające z przepisów Kodeksu spółek handlowych, postanowień umowy spółki albo reakcji pozostałych wspólników. Opisujemy je poniżej.