NSA potwierdził prawo gmin do ograniczania udziału w zebraniu wiejskim

W wyroku z dnia 12 marca 2024 r. (sygn. III OSK 159/23) Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że gminy mogą ograniczyć prawo udziału w zebraniu wiejskim tylko do mieszkańców posiadających czynne prawo wyborcze, co jest zgodne z zasadami demokracji bezpośredniej.

Spór dotyczył uchwały Gminy B. o podziale Sołectwa S. na trzy odrębne jednostki oraz nadaniu statutów nowo powstałym sołectwom, co wiązało się z wprowadzeniem ograniczeń dotyczących udziału mieszkańców w zebraniu wiejskim. Kluczowym punktem sporu była interpretacja przepisów prawa, czy gmina może ograniczyć uczestnictwo w zebraniach wiejskich tylko do osób mających czynne prawo wyborcze. Problem ten zmusił sądy do zbadania, w jakim zakresie samorząd gminny ma swobodę w definiowaniu prawa uczestnictwa w lokalnej demokracji bezpośredniej, a także czy taka regulacja jest zgodna z przepisami ustawy o samorządzie gminnym oraz Konstytucją RP.