Trwają prace nad zmianą przepisów dotyczących mobbingu
Przedstawiciele rządu, organizacji pracodawców i związków zawodowych 26 lutego 2025 roku podsumowali pierwszy etap konsultacji publicznych projektu zmian w Kodeksie Pracy, w zakresie mobbingu. Proponowane zmiany dotyczą przede wszystkim uproszczenia definicji mobbingu i dostosowania jej do realiów dzisiejszego rynku pracy.
Kodeks Pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami »»»
Obecne przepisy dotyczące mobbingu powstały ponad 20 lat temu, a sama definicja zjawiska jest nieprecyzyjna, często wewnętrznie sprzeczna i nie odpowiada współczesnym realiom. Dlatego Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało projekt zmian w Kodeksie Pracy w zakresie mobbingu, który 13 stycznia 2025 roku został wpisany do Wykazu Prac Legislacyjnych Rządu. Obecnie trwają konsultacje projektu, podsumowujemy ich pierwszy etap - poinformowała ministra pracy, Agnieszka Dziemianowicz-Bąk.
– Nasz projekt daje narzędzia do bardziej precyzyjnego diagnozowania zachowań bezprawnych oraz odróżniania ich od zachowań dopuszczalnych w relacjach pracowniczych. Pojęcie mobbingu musi być jasne zarówno dla pracowników, jak i pracodawców. Musi być też jasne dla sędziów, którzy orzekają w tych sprawach – stwierdziła ministra pracy.
Nowa definicja mobbingu w Kodeksie pracy
Dziś ustawowa definicja mobbingu zawiera pięć podstawowych przesłanek – wystąpienie działania lub zachowania dotyczącego pracownika lub skierowanego przeciwko pracownikowi, ich uporczywość i długotrwałość, działanie lub zachowanie powinno mieć postać nękania lub zastraszania, wystąpienie skutku w postaci zaniżonej oceny przydatności zawodowej pracownika lub w postaci poniżenia lub ośmieszenia go, izolowania lub wyeliminowania go z zespołu.
Zgodnie z art. 94(3) § 2 Kodeksu pracy mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko niemu, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.
Zgodnie z projektem podstawową cechą mobbingu ma być uporczywe nękanie pracownika. Proponowana definicja zjawiska zakłada uniezależnienie stwierdzenia istnienia mobbingu od intencjonalności działania sprawcy lub wystąpienia określonego skutku, a także wyklucza zachowania incydentalne i jednorazowe.
Zaproponowane przepisy przewidują w przypadku mobbingu stosowanie analogicznych zasad jakie obecnie dotyczą molestowania seksualnego. Pracodawcy będą mieli również obowiązek przeciwdziałania naruszeniom zasady równego traktowania oraz mobbingowi poprzez stosowanie działań prewencyjnych, wykrywanie oraz szybkie i właściwe reagowanie, a także poprzez działania naprawcze i wsparcie osób dotkniętych nierównym traktowaniem.
Projekt obejmuje też „zdefiniowanie roszczeń pracowniczych w przypadku naruszenia zasady równego traktowania oraz mobbingu jako kompensacji szkody majątkowej w formie odszkodowania lub krzywdy niematerialnej jako zadośćuczynienia, z jednoczesnym zróżnicowaniem ich wysokości w przypadku spraw dyskryminacyjnych względem tego, czy naruszenie takie miało charakter incydentalny, czy wielokrotny”. W ustawie zostanie również określony dolny próg wysokości zadośćuczynienia za stosowanie mobbingu.
Wzmocnienie roli PIP w zwalczaniu mobbingu
Analiza skarg napływających do Inspekcji Pracy, w których zawarty był zarzut mobbingu, wskazuje, że często jest on niewłaściwie rozumiany przez skarżących. Opisane przez nich działania lub zachowania pracodawców bądź współpracowników w większości przypadków nie wypełniały definicji mobbingu, określonej w Kodeksie pracy. Najczęściej jako mobbing skarżący traktowali zachowania wynikające raczej z braku kultury osobistej, nieprzestrzegania zasad współżycia społecznego, a także zdarzenia o charakterze jednorazowym lub sporadycznym. Jak stwierdził szef Inspekcji, jest to jeszcze jeden ważny dowód na to, że konieczne jest uproszczenie definicji mobbingu.
Państwowa Inspekcja Pracy analizuje także, w jaki sposób pracodawcy realizują obowiązek przeciwdziałania mobbingowi, wynikający z art. 943 § 1 Kodeksu pracy. Przedmiotem badania jest m.in. ustalenie najczęściej stosowanych form przeciwdziałania takim zjawiskom. Inspektor pracy podczas kontroli prowadzonej w wyniku badania skargi na mobbing ma możliwość zastosowania anonimowej ankiety do badania środowiska pracy.
Szef Inspekcji Pracy wskazał także trudności pojawiające się przy rozpatrywaniu skarg na niewłaściwe zachowania występujące podczas pracy. Zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami to do sądu pracy należy ocena, czy w danym przypadku wystąpił mobbing lub dyskryminacja, a także to, czy powstało roszczenie o wypłatę odszkodowania lub zadośćuczynienia osobie, która padła ich ofiarą. W takich sprawach nie jest możliwe stosowanie przez inspektorów pracy sankcji przewidzianych w przepisach o wykroczeniach przeciwko prawom pracowników, nie przewidziano w nich bowiem możliwości wydawania decyzji administracyjnych przez Inspekcję Pracy. Jedyny środek prawny, jaki inspektor pracy może zastosować, to niewiążące pracodawcy wystąpienie pokontrolne.
"Zasadnym jest wzmocnienie roli Państwowej Inspekcji Pracy w zwalczaniu mobbingu. Mogłoby to nastąpić na przykład poprzez wprowadzenie obowiązku opracowania przez pracodawców procedur antymobbingowych, a ich brak zakwalifikować jako wykroczenie – stwierdził Główny Inspektor Pracy. – Pozwoliłoby to inspektorowi pracy na skuteczne zmotywowanie pracodawców do wykonania tego obowiązku."
Marcin Stanecki dodał, że warto też rozważyć konieczność uwzględnienia mobbingu jako jednego z ważnych zagrożeń psychospołecznych w ramach oceny ryzyka zawodowego.
W Ministerstwie Pracy trwają analizy uwag zgłoszonych w trakcie konsultacji. Kolejnym krokiem będzie opracowanie zmienionego tekstu projektu. Po zakończeniu procesu konsultacji publicznych projekt zostanie skierowany do rozpatrzenia przez Stały Komitet Rady Ministrów, a następnie zostanie skierowany do prac sejmowych.
Źródło: MRPiPS/PIP
Oprac. Katarzyna Bogucka
POTRZEBUJESZ POMOCY?