Pracownik w zakładzie pracy - od przyjęcia do zwolnienia

Umowa o pracę jest zgodnym oświadczeniem woli pracodawcy i pracownika, w którym pracownik zobowiązuje się do świadczenia określonej pracy w określonym miejscu i czasie, na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy, pracodawca zaś - do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Pracodawca sporządza umowę o pracę co najmniej w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden doręcza się pracownikowi, a drugi włącza do jego akt osobowych.

Pracodawca i pracownik mogą kształtować treść stosunku pracy dobrowolnie, z jednym jednak ograniczeniem. Zgodnie bowiem z zasadą uprzywilejowania pracownika, określoną w art. 18 k.p., nie mogą w treści stosunku pracy zamieszczać postanowień mniej korzystnych dla pracownika niż przepisy prawa pracy. Z przepisu tego wynika, że postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy. Gdyby jednak tak się stało, to - stosownie do § 2 art. 18 k.p. - tylko te postanowienia umów, które byłyby mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy, będą z mocy prawa nieważne. Automatycznie zamiast nich należy stosować odpowiednie przepisy prawa pracy. Sama zaś umowa, razem z pozostałymi przepisami, jest nadal ważna.

Stronami umowy o pracę są pracodawca i pracownik. Pracodawcą może być każdy podmiot pod warunkiem, że zatrudnia pracowników. Potwierdzeniem tego jest treść art. 3 k.p. Zgodnie z tym przepisem, pracodawcą może być jednostka organizacyjna, nawet jeśli nie posiada osobowości prawnej, a także osoba fizyczna - jeśli zatrudniają one pracowników.

Drugą stroną stosunku pracy jest pracownik. Z przepisu art. 2 k.p. wynika, że jest to po prostu osoba fizyczna zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

Warto zaznaczyć, że nie każdy może być pracownikiem. Aby być bowiem tą stroną stosunku pracy, trzeba posiadać tzw. zdolność pracowniczą. Stosownie do art. 22 § 2 i 3 k.p., pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat, a także osoba młodsza, pod warunkiem że zostanie zatrudniona na warunkach określonych w dziale IX kodeksu pracy. A zatem osoby, które ukończyły 18 lat, mogą bez żadnych ograniczeń zawierać umowy o pracę. Inaczej jest w przypadku młodocianych, a więc osób, które ukończyły 15 lat, ale nie ukończyły jeszcze 18 lat. Osoby te mogą nawiązywać stosunek pracy oraz dokonywać innych czynności prawnych z tym związanych bez zgody przedstawicieli ustawowych (rodziców czy opiekunów). Młodociani pomiędzy 15 a 18 rokiem życia mogą być zatrudniani bądź w charakterze pracowników, bądź w celu przygotowania zawodowego.