Opodatkowanie sprzedaży samochodu – zwolnienia i procedura VAT marża

Chociaż sprzedaż samochodu firmowego co do zasady podlega opodatkowaniu VAT według stawki 23%, w praktyce może być całkowicie nieopodatkowana lub korzystać ze zwolnienia – podmiotowego lub przedmiotowego. W niektórych przypadkach możliwe jest również zastosowanie procedury marży, co istotnie wpływa na wysokość należnego podatku. W artykule wyjaśniamy, od czego zależy sposób opodatkowania – w szczególności jak wpływa na niego sposób nabycia i wykorzystania pojazdu w działalności – oraz kiedy sprzedaż pozostaje neutralna podatkowo.

Opodatkowanie sprzedaży samochodu

Sprzedaż samochodu przez podatnika korzystającego ze zwolnienia podmiotowego z VAT

Podatnik, który korzysta ze zwolnienia podmiotowego przy sprzedaży samochodu, może zasadniczo zastosować zwolnienie. Od tej zasady przewidziano wyjątki w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT. Przy sprzedaży niektórych towarów podatnik (zwolniony podmiotowo) może automatycznie utracić zwolnienie podmiotowe. Dotyczy to np. towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym. Wyjątkiem jest przy tym, między innymi, sprzedaż samochodów osobowych, innych niż nowe środki transportu zaliczanych przez podatnika, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji.

Jeśli samochód jest zaliczony do środków trwałych i nie jest nowym środkiem transportu, to podatnik przy sprzedaży nie utraci zwolnienia podmiotowego.

Z drugiej strony – prawo do zwolnienia podmiotowego tracą natomiast podatnicy dokonujący dostawy nowych środków transportu. Nie ma tu znaczenia, czy samochód jest środkiem trwałym podatnika.

Zastosowanie zwolnienia przedmiotowego

Możliwość skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego przy sprzedaży towarów używanych, w tym samochodów, występuje stosunkowo rzadko. Przepisy art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT wymagają – dla zwolnienia przedmiotowego – by chodziło o dostawę towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku. Po drugie, z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie mogło przysługiwać dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Zdaniem organów podatkowych i sądów podatnik nie miał prawa do odliczenia VAT, gdy przy zakupie był naliczony podatek, którego nie mógł odliczyć ze względu na przepisy ustawy o VAT.

Nie ma natomiast znaczenia czas używania samochodu. Obecna regulacja zwolnienia przedmiotowego przy sprzedaży towarów używanych jest w istocie tak rygorystyczna, że zwykle i tak to podatnik zwolniony podmiotowo (np. lekarz, który kupił samochód, nie odliczył VAT i wykorzystywał go w działalności zwolnionej) sprzeda ze zwolnieniem.

Procedura marży przy sprzedaży samochodu

Do określenia ceny nabycia samochodu przy zastosowaniu procedury marży bierze się pod uwagę tylko wynagrodzenie przysługujące sprzedawcy samochodu, a więc kwotę, która była należna temu sprzedawcy. Stąd na przykład opłata za aukcję należna jej organizatorowi nie należy już do tej „kategorii kosztów”.

Może się zdarzyć, że marża będzie zerowa lub ujemna – gdy samochód zostanie sprzedany za cenę niższą niż cena zakupu. W takiej sytuacji podatek VAT de facto nie wystąpi.

Procedura marży dotyczy nie tylko towarów handlowych. Od dłuższego czasu przyjęło się, że dana rzecz (np. samochód) może być używana do działalności nawet wiele lat i potem odsprzedana w procedurze VAT marża. Wystarczy bowiem, że „cel odsprzedaży” ma nawet charakter poboczny czy dodatkowy.

Procedura marży może wystąpić w przypadku dostawy samochodów używanych, które podatnik nabył od:

1) osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, niebędącej podatnikiem VAT lub niebędącej podatnikiem podatku od wartości dodanej;

2) podatników VAT, jeżeli dostawa tych towarów była zwolniona od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 (zwolnienie dla „towarów używanych”) lub art. 113, lub art. 113a ustawy o VAT (zwolnienie podmiotowe);

3) podatników, jeżeli dostawa tych towarów była opodatkowana również właśnie na zasadzie marży;

4) podatników podatku od wartości dodanej, jeżeli dostawa tych towarów była zwolniona od podatku na zasadach odpowiadających regulacjom zawartym w art. 43 ust. 1 pkt 2 lub art. 113/art. 113a ustawy o VAT;

5) podatników podatku od wartości dodanej, jeżeli dostawa tych towarów była opodatkowana podatkiem od wartości dodanej na zasadach odpowiadających regulacjom dotyczącym marży, a nabywca posiada dokumenty jednoznacznie potwierdzające nabycie towarów na tych zasadach.

Autor: Łukasz Matusiakiewicz