Pierwsze kroki w raportowaniu JPK_CIT. Jak przygotować firmę?

Od 1 stycznia 2025 r. wprowadzono obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych wyłącznie w formie elektronicznej oraz ich corocznego raportowania w postaci struktur JPK_KR_PD i JPK_ST_KR (łącznie określanych jako JPK_CIT) do organów podatkowych. Jako pierwsi nowe obowiązki spełnią najwięksi podatnicy CIT, tj. podmioty osiągające przychody powyżej równowartości 50 mln euro oraz podatkowe grupy kapitałowe (PGK). Będą oni zobowiązani do złożenia JPK_KR_PD za rok 2025 w tym samym terminie co zeznanie CIT-8, czyli do 31 marca 2026 r. Raportowanie w zakresie środków trwałych zostało przełożone na rok podatkowy rozpoczynający się 1 stycznia 2026 r.

ksef, jpk_cit, fakturowanie, raportowanie

Ministerstwo Finansów zdecydowało się odejść od dotychczasowej praktyki przesyłania plików JPK_KR wyłącznie na żądanie organów podatkowych. W nowym modelu JPK_CIT stanie się raportem obowiązkowym, a ponadto zostanie rozszerzony o dodatkowe dane, które umożliwią pełniejsze i bardziej szczegółowe odwzorowanie sytuacji finansowej przedsiębiorstw.

Nowo wprowadzone obowiązki raportowe związane ze strukturami logicznymi JPK_KR_PD oraz JPK_ST_KR wymagają od podatników sprostania nowym wyzwaniom w zakresie standardu danych podlegających raportowaniu oraz dostosowania procesów księgowych jednostki. Nowe struktury logiczne mają być – inaczej niż dotychczas – raportowane nie na żądanie organu, lecz samodzielnie przez podatników, bez cyklicznego ich wzywania przez organ kontrolny.

Oznacza to konieczność podjęcia kroków adaptacyjnych w obszarze danych ksiąg rachunkowych jednostki oraz zakładowego planu kont, czy danych rejestru środków trwałych. Konieczna może być także aktualizacja sposobu prowadzenia ksiąg jednostki – określonego w polityce rachunkowości – w tym zakładowego planu kont, wykazu zbiorów danych i powiązań między nimi czy opisu systemu przetwarzania danych. Nowe obowiązki niewątpliwie wpłyną także na sprawozdawczość finansową jednostek, w tym noty uzupełniające do sprawozdań.

Kto podlega obowiązkowi raportowemu JPK_KR_PD

Nowy obowiązek raportowy JPK_KR_PD został przewidziany jako obowiązujący:

• od 31 grudni 2024 r. – dla podatników CIT i spółek niebędących osobami prawnymi, które w poprzednim roku obrotowym osiągnęły wartość przychodów przekraczających 50 mln euro, oraz dla podatkowych grup kapitałowych;
• od 31 grudnia 2025 r. – dla podatników CIT i spółek niebędących osobami prawnymi oraz podatników PIT zobowiązanych do prowadzenia ksiąg rachunkowych, obowiązanych do przesyłania JPK_V7M – części ewidencyjnej i deklaracyjnej (czyli składających miesięczne deklaracje VAT);
• od 31 grudnia 2026 r. – dla pozostałych podatników CIT i spółek niebędących osobami prawnymi oraz podatników PIT zobowiązanych do prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym podatników zobowiązanych do składania JPK_V7K (czyli deklaracji kwartalnych).

Co istotne, księgi muszą spełniać nowe wymogi w zakresie standardu danych już za rok po dacie objęcia obowiązkiem raportowania. To oznacza, że jeżeli podmiot jest objęty obowiązkiem od 31 grudnia 2025 r., przy założeniu, że rok obrotowy jest tożsamy u podatnika z rokiem kalendarzowym, to księgi za rok obrachunkowy 2026 już powinny spełniać stawiane wymogi. Czyli JPK z danymi roku 2026 będzie podlegał złożeniu do 31 marca 2027 r.

Rozporządzenie w sprawie dodatkowych danych przewiduje przejściowe zwolnienie dla podatników CIT oraz spółek niebędących osobami prawnymi, których rok obrotowy lub, odpowiednio, podatkowy rozpoczyna się po 31 grudnia 2024 r., a przed 1 stycznia 2026 r. Ich raporty mogą nie być uzupełniane o dodatkowe dane, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 1, 2, 4 i 5 ww. rozporządzenia. W praktyce oznacza to, że przejściowe zwolnienie dotyczy przekazywania następujących danych:

• numeru NIP kontrahenta,
• numeru fakultatywnego KSeF,
• danych dotyczących środków trwałych oraz węzła RPD dotyczącego przejściowych różnic między wynikiem bilansowym a podatkowym.

Zwolnienie z obowiązku raportowania

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych w art. 9 ust. 1d wskazuje podmioty zwolnione z obowiązku raportowania. Są to:

1) podmioty zwolnione z opodatkowania CIT na mocy art. 6 ust. 1, z wyjątkiem fundacji rodzinnych;

2) podmioty, o których mowa w art. 27a, które osiągają wyłącznie dochody wolne od podatku na podstawie art. 17 ust. 1 oraz nie są obowiązane do sporządzania deklaracji lub informacji, o których mowa w art. 35 ust. 10, art. 38 ust. 1a i 1b, art. 39 ust. 1–4, art. 42 ust. 1a–4, art. 42a ust. 1 i art. 42e ust. 5 i 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli składające deklaracje w formie papierowej;

3) podmioty prowadzące uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów.

Raportowanie JPK_KR_PD krok po kroku

Aby przygotować się do nowego typu raportowania, należy podjąć kilka niezbędnych kroków, co obrazuje poniższy schemat.

Stosowany w firmie program służący prowadzeniu ksiąg rachunkowych powinien uzyskać stosowne aktualizacje umożliwiające użytkownikom uzupełnienie brakujących znaczników, tak aby spełniały wymogi określone w przepisach.

Jakich dodatkowych danych wymaga JPK_KR_PD

Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie dodatkowych danych, o które należy uzupełnić prowadzone księgi rachunkowe podlegające przekazaniu na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2024 r. poz. 1314) wskazuje m.in., jakimi znacznikami opatrzyć konta księgowe, a co najważniejsze, przewiduje węzeł RPD, który dotyczy różnic przejściowych oraz trwałych między wynikiem bilansowym a podatkowym.

Zgodnie z § 2 tego rozporządzenia dane do struktury JPK_KR_PD muszą zawierać:

1) numer identyfikacji podatkowej kontrahenta podatnika, o ile został nadany. Zważywszy, że NIP jest koniecznym elementem danych prezentowanych w ramach pliku JPK, oraz z uwagi na długą praktykę raportowania VAT w tej strukturze wymóg ten nie powinien stanowić dla podatników wyzwania z punktu widzenia uzupełnienia ksiąg rachunkowych;

2) numer identyfikujący fakturę w Krajowym Systemie e-Faktur, o ile został nadany do dnia przekazania księgi – w przypadku faktur wystawionych przez podatnika. Mowa tutaj o fakultatywnym KSeF – czyli sytuacji, kiedy podatnik dobrowolnie zaczął wystawiać faktury sprzedaży w Krajowym Systemie e-Faktur (co jest możliwe od 1 stycznia 2022 r.). Dla przypomnienia – w ramach KSeF przedsiębiorcy mogą wystawiać i wysyłać oraz przechowywać faktury ustrukturyzowane, zwane też e-Fakturami; tak wystawione faktury, po weryfikacji, uzyskują unikalny numer identyfikujący; obowiązkowy KSeF wejdzie w życie zasadniczo od 1 lutego 2026 r., zatem wspominając o fakultatywnym KSeF mówimy o numerach faktur sprzedaży podmiotu raportującego, który zdecydował się na wystawianie faktur w tym systemie przed terminem powszechnego obowiązywania tego rozwiązania;

3) znaczniki identyfikujące konta ksiąg według słownika znaczników. Struktura wymaga oznaczenia wszystkich kont – bilansowych i wynikowych – znacznikami z jednego z ośmiu słowników. Siedem słowników dotyczy odpowiednio: 1) banków, 2) zakładów ubezpieczeń i reasekuracji, 3) organizacji z art. 3 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, 4) funduszy inwestycyjnych, 5) firm inwestycyjnych (domów maklerskich), 6) spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz 7) „pozostałych jednostek”. Słownik nr 8 stosują podmioty prowadzące księgi według MSSF. W praktyce oznacza to, że podatnik samodzielnie powinien przyporządkować każde konto z planu kont do właściwej kategorii w odpowiednim załączniku i nadać mu znacznik.

Obowiązek oznaczenia kont dotyczy także niestandardowych planów kont – w takim przypadku wybiera się najbliższą kategorię z matrycy właściwej dla danego typu jednostki. „Kont bez znacznika” nie przewidziano. Takie oznaczanie tworzy ujednoliconą, narzuconą przez MF matrycę kategorii – dzięki temu dane są ustrukturyzowane według jednolitego wzorca i mogą być łatwo wyszukiwane oraz filtrowane w JPK;

4) dane potwierdzające nabycie, wytworzenie lub wykreślenie danego środka trwałego lub danej wartości niematerialnej i prawnej z ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych - ten zakres danych kładzie nacisk na prezentację numeru dowodu przyjęcia środka trwałego, jego rodzaju wraz z datą nabycia, wytworzenia, przyjęcia oraz używania – razem z numerem inwentarzowym;

5) wysokość różnicy między wynikiem finansowym ustalonym na podstawie przepisów o rachunkowości a podstawą opodatkowania ustaloną na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych (węzeł RPD).

Warto zwrócić uwagę, że dodatkowe dane, takie jak numer NIP i numer KSeF, należy wykazywać w odniesieniu do poszczególnych zdarzeń ujętych w księgach. Dane dotyczące środków trwałych wykazuje się w odniesieniu do konkretnego środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej wykazanej w ewidencji.