Zlecenie czy etat? PIP pracuje nad listą kontrolną ułatwiającą wybór właściwej umowy
Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) przygotowuje narzędzie, które ma pomóc pracodawcom w prawidłowym określeniu, jaka umowa powinna zostać zawarta w konkretnym przypadku – umowa o pracę czy umowa cywilnoprawna. Lista kontrolna będzie zawierała zestaw pytań i kryteriów, które ułatwią ocenę charakteru zatrudnienia i pozwolą uniknąć błędów w kwalifikacji umów.
Nowe uprawnienia PIP
Reforma Państwowej Inspekcji Pracy przygotowana w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej jest realizacją jednego z kamieni milowych Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Projekt nowelizacji zakłada m.in. uprawnienie inspekcji do wydawania decyzji o przekształceniu nieprawidłowo zawartych umów cywilnoprawnych w umowy o pracę. Kompetencja ta ma być przekazana okręgowym inspektorom pracy. Decyzje będą podlegały natychmiastowemu wykonaniu.
Projekt ustawy przewiduje, że stwierdzenie istnienia stosunku pracy − jeśli zostanie ustalone, że dana umowa była zawarta w warunkach właściwych dla stosunku pracy − będzie następowało w formie decyzji wydawanej przez okręgowego inspektora pracy.
Od decyzji inspektora pracy przewidziano możliwość odwołania się do sądu pracy, który oceni zgodność takiego działania z przepisami. Inspekcja zapowiada, że będzie podejmować interwencje wyłącznie w sytuacjach jednoznacznych, gdzie istnieją wyraźne przesłanki wskazujące na stosunek pracy. Dodatkowo, przy podejmowaniu decyzji, brane będzie pod uwagę również stanowisko samego pracownika co do ewentualnej zmiany formy zatrudnienia.
Lista kontrolna jako forma prewencji
Państwowa Inspekcja Pracy zapowiada nowe narzędzie dla przedsiębiorców – listę kontrolną, która pomoże w wyborze właściwej formy zatrudnienia. Jak podkreśla Główny Inspektor Pracy Marcin Stanecki, każdy pracodawca powinien mieć pewność, że stosuje odpowiednią umowę. Lista kontrolna ma zawierać zestaw pytań ułatwiających podjęcie decyzji, jaka umowa powinna zostać zawarta w danym przypadku.
– Przedsiębiorca musi wiedzieć, czy stosuje właściwą umowę do zatrudniania pracowników. Aby to ułatwić, chcemy edukować zarówno pracodawców, jak i zatrudnionych, pokazując różnice między umową o pracę a umowami cywilnoprawnymi. Jednym z narzędzi, które to ułatwi, będzie lista kontrolna ułatwiająca podjęcie decyzji, jaką umowę wybrać w danym przypadku. Zależy mi na tym, by taka lista powstała w porozumieniu i uzgodnieniu z partnerami społecznymi, czyli organizacjami pracodawców i związkami zawodowymi – deklaruje Główny Inspektor Pracy Marcin Stanecki.
Prace nad tym rozwiązaniem będą prowadzone w dialogu z partnerami społecznymi – organizacjami pracodawców i związkami zawodowymi. W poniedziałek, 24 listopada 2025 r., w Głównym Inspektoracie Pracy odbyło się spotkanie z przedstawicielami przedsiębiorców, którzy aktywnie uczestniczą w rozmowach o reformie PIP. Podczas dyskusji rozważano przygotowanie nawet kilku wersji listy kontrolnej, uwzględniających specyfikę branż, sektory gospodarki oraz wielkość zatrudnienia w firmach. Kolejne spotkanie, na którym omawiane będą konkretne propozycje pytań i zagadnień, zaplanowano na grudzień.
Jak zaznacza Marcin Stanecki, stosowanie jednolitych kryteriów oceny umów będzie korzystne zarówno dla pracodawców, jak i inspektorów pracy. Choć przed ewentualnym przekwalifikowaniem umowy inspektorzy będą musieli przeprowadzić dodatkowe ustalenia, jasne i czytelne kryteria pomogą w podejmowaniu właściwych decyzji. Dzięki temu proces oceny umów stanie się bardziej przejrzysty i zrozumiały dla wszystkich stron – pracodawcy, pracownika i inspektora.
Niezależnie od ostatecznego kształtu przepisów dotyczących przekształcania umów cywilnoprawnych w umowy o pracę, w przyszłym roku PIP rozpocznie ogólnopolską kampanię „Bezpieczni na etacie”. Jej celem będzie promowanie wiedzy o różnych formach zatrudnienia oraz korzyściach wynikających z pracy na etacie – zarówno z perspektywy pracownika, jak i pracodawcy. Kampania ma wspierać świadome decyzje dotyczące zatrudnienia i budować kulturę zgodności z prawem pracy.
Źródło: Państwowa Inspekcja Pracy
Oprac. Katarzyna Bogucka
Zobacz również: Umowa zlecenia czy umowa o pracę - kiedy inspektor uzna zlecenie za etat »
POTRZEBUJESZ POMOCY?