Artykuł
CHARAKTER PRAWNY PAKIETU SOCJALNEGO
l pakiet socjalny - umowa o świadczenie na rzecz osoby trzeciej
Renata Szelhaus
sędzia Sądu Okręgowego w Warszawie
l pakiet socjalny - źródło prawa pracy
l korzyści z zawarcia pakietu socjalnego
Przepisami prawa pracy są określające prawa i obowiązki stron stosunku pracy przepisy powszechnie obowiązującego prawa, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych porozumień zbiorowych opartych na ustawie (art. 9 k.p.).
W świetle definicji źródeł prawa pracy charakter prawny paktów socjalnych, zwanych także pakietami gwarancji pracowniczych, budził liczne wątpliwości. Stanowisko sądów powszechnych i Sądu Najwyższego wyrażane w orzecznictwie było niejednolite.
Równolegle funkcjonowały poglądy odmawiające paktom socjalnym waloru źródeł prawa w rozumieniu art. 9 k.p. i nadające im taki przymiot.
Pakiet socjalny niebędący źródłem prawa pracy
Przykładem pierwszego stanowiska jest wyrok z 29 czerwca 2005 r. (II PK 344/04, OSNP 2006/9-10/152), w którym Sąd Najwyższy przyjął, że: „porozumienie (pakiet socjalny) zawarte między związkami zawodowymi działającymi w spółce akcyjnej a inwestorem - przyszłym nabywcą większości akcji tej spółki - nie jest porozumieniem zbiorowym, zawierającym przepisy prawa pracy w rozumieniu art. 9 k.p.”.
Stan faktyczny
Pakiet socjalny sporządzony przez zespół negocjacyjny, składający się z przedstawicieli wszystkich organizacji związkowych, działających w Cukrowni S. SA oraz Cukrowni O. SA, został przyjęty i zaakceptowany przez inwestora zagranicznego N. AG. W pakcie tym przewidziano m.in. gwarancje trwałości istniejących stosunków pracy przez okres 42 miesięcy od dnia jego wejścia w życie. Na wypadek rozwiązania stosunku pracy przed upływem tego terminu przewidziano odszkodowanie w wysokości iloczynu miesięcznego wynagrodzenia pracownika i liczby miesięcy pozostałych do upływu zagwarantowanego czasu zatrudnienia, powiększonego o wartość nagród jubileuszowych, do których pracownik nabyłby uprawnienie do chwili upływu gwarantowanego okresu zatrudnienia. Pakiet wymieniał również okoliczności wyłączające prawo do odprawy. Do okoliczności wyłączających prawo do odprawy należało m.in. zapewnienie przez Spółkę pracownikowi możliwości podjęcia pracy u innego pracodawcy na zbliżonym stanowisku i za nie niższym wynagrodzeniem. W terminie 30 dni od dnia wejścia w życie pakietu socjalnego miały zostać podwyższone wynagrodzenia pracowników o 300 zł brutto miesięcznie, ponadto zagwarantowano wypłatę premii prywatyzacyjnej w wysokości jednego średniego wynagrodzenia. Pakiet socjalny nie został opatrzony datą i wobec kontrowersji między stronami na tym tle przyjęto umownie, że pakiet obowiązywał od września 2001 r.
