PLLuM w służbie samorządu. Jak polski model sztucznej inteligencji może wspierać JST

Ministerstwo Cyfryzacji, wspólnie z partnerami z sektora nauki i technologii, opracowało PLLuM (Polish Large Language universal Model). To pierwszy zrealizowany na rządowe zlecenie duży, otwarty model językowy dopasowany do realiów języka polskiego. W publikacji przedstawiamy, jak jednostki samorządu terytorialnego (JST) mogą skorzystać z możliwości oferowanych przez ten model.

Zgodnie z założeniami opublikowanej w połowie tego roku „Polityki rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce do 2030 roku” (dalej: Polityka) jednym z priorytetów państwa jest wykorzystanie technologii AI do:

• poprawy jakości usług publicznych,

• zwiększenia efektywności działania administracji oraz

• wzmocnienia kompetencji cyfrowych w JST.

JST zostały wymienione w Polityce jako część „polskiego ekosystemu AI” i stanowią tzw. jednostki współpracujące.

W Polityce Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego został wymieniony jako pierwszy samorząd w Polsce wdrażający PLLuM. Z kolei w sierpniu 2025 r. Częstochowa podpisała list intencyjny z rządem w sprawie wdrażania PLLuM w zadaniach samorządowych. To pierwsze tego typu porozumienie w Polsce, które pozwoli przetestować praktyczne wykorzystanie sztucznej inteligencji w JST.

Nowe możliwości dla samorządu

PLLuM, jako technologia oparta na dużym modelu językowym (LLM), pozwala na:

• automatyzację odpowiedzi na zapytania mieszkańców (np. przez formularze kontaktowe, chatboty, asystentów głosowych),

• wsparcie przy tworzeniu dokumentów urzędowych (uchwał, interpretacji, pism procesowych, ogłoszeń),

• analizę dokumentów prawnych i przepisów lokalnych – w tym wyszukiwanie rozbieżności lub luk,

• streszczanie aktów, raportów i decyzji dla mieszkańców w zrozumiałym języku,

• przygotowywanie zestawień do Biuletynu Informacji Publicznej, sprawozdań i komunikatów.

PLLuM może pracować zarówno w trybie „zasilającym” urzędnika wiedzą, jak i w trybie „interfejsu mieszkańca”, odpowiadającego na pytania np. o podatki lokalne, świadczenia czy harmonogram odbioru śmieci.

Otwartość, transparentność i bezpieczeństwo

PLLuM powstaje jako model open-source nadzorowany przez Rząd RP – co odróżnia go od wielu komercyjnych LLM. Kluczowe są tu:

1) zgodność z AI Act (rozporządzeniem UE z 2024 r.),

2) pełna audytowalność danych uczących,

3) zgodność z polską i unijną polityką ochrony danych osobowych,

4) możliwość hostowania modelu w państwowych centrach danych lub na infrastrukturze lokalnej JST.

Dzięki temu samorządy nie muszą martwić się o transfer danych poza EOG czy uzależnienie od dostawców komercyjnych. To szczególnie istotne w kontekście danych wrażliwych – np. w oświacie, pomocy społecznej czy planowaniu przestrzennym.

Kto pomoże JST we wdrożeniu PLLuM

Samorządy mierzące się z wdrożeniem AI nie pozostaną same. W ramach ekosystemu AI Continent i programu AI HUB Poland, powstały lub powstaną zespoły doradcze i centra kompetencji, które wspierają JST we wdrożeniu PLLuM.

Dlaczego JST powinny wybrać właśnie PLLuM

PLLuM to pierwszy duży model językowy stworzony specjalnie z myślą o polskiej administracji publicznej. Jego przewaga nad komercyjnymi rozwiązaniami, takimi jak ChatGPT, Gemini czy Claude, polega przede wszystkim na dostosowaniu do realiów językowych, kulturowych i prawnych Polski – w tym znajomości aktów prawnych, struktury JST, terminologii administracyjnej czy lokalnych uwarunkowań społecznych. Co więcej, PLLuM działa na zasadzie otwartego modelu (open-source), rozwijanego pod nadzorem Rządu RP i udostępnianego w zgodzie z przepisami o ochronie danych osobowych (RODO) – co eliminuje ryzyko nieuprawnionego transferu informacji poza Unię Europejską. Samorządy zyskują w ten sposób nie tylko technologię zgodną z AI Act, ale też realne wsparcie instytucjonalne (szkolenia, punkty doradcze, bezpieczna infrastruktura serwerowa) oraz możliwość pełnej kontroli nad wdrożeniem (czego nie zapewniają zamknięte, globalne modele).

PLLuM ma też pewne wady w porównaniu z takimi modelami sztucznej inteligencji, jak ChatGPT czy Gemini. Nie jest modelem multimodalnym – nie liczmy zatem, że można obsługiwać go głosem, wykorzystać jako czytnik czy poprosić o narysowanie czegoś.

Fragment odpowiedzi PLLuM na temat jego ograniczeń

Jak przetestować PLLuM

Aby przetestować PLLuM, wystarczy wejść na oficjalną stronę projektu: pllum.org.pl, a następnie skorzystać z udostępnionego interfejsu demonstracyjnego lub zapisać się do programu pilotażowego dla JST. Nie jest wymagana żadna instalacja – model działa w chmurze i można go testować bezpłatnie w trybie tekstowym. Samorządy zainteresowane testami powinny przygotować przykładowe dokumenty lub zapytania, aby sprawdzić, jak PLLuM radzi sobie z generowaniem tekstów urzędowych, analizą przepisów czy wsparciem mieszkańców.

Dla bardziej zaawansowanych użytkowników z JST dostępna jest także możliwość techniczna pobrania modeli i uruchomienia ich „u siebie”, poprzez platformę HuggingFace Ministerstwa Cyfryzacji. Można zatem pomyśleć o opcji wdrożenia lokalnego (on-premise) lub integracji przez API – po uprzednim kontakcie z zespołem technicznym projektu.

Okienko PLLuM Chat

Z pewnością natomiast PLLuM otwiera nowe możliwości dla polskich samorządów, które dotychczas nie miały dostępu do zaawansowanych, bezpiecznych narzędzi AI działających w języku polskim. Model ten stanowi realne wsparcie w codziennej pracy urzędników i może być narzędziem zwiększającym przejrzystość oraz dostępność administracji dla obywateli. Co więcej – wprowadzając go możemy liczyć na wsparcie Ministerstwa Cyfryzacji.

Sławomir Biliński

Źródła:

• https://ai.gov.pl/media/2025/06/Polityka-rozwoju-sztucznej-inteligencji-w-Polsce-do-2030-r.pdf
• PLLuM – Polish Large Language Model https://pllum.org.pl/
• PLLuM – polski model językowy. Jak działa i do czego może się przydać? – Ministerstwo Cyfryzacji, Portal Gov.pl