Potrącenia z wynagrodzenia za pracę i przychodów z umów cywilnoprawnych – odpowiedzi na 8 pytań z praktyki

Wynagrodzenie za pracę przysługujące pracownikom jest objęte ochroną przed nadmiernymi potrąceniami. W tym zakresie zastosowanie mają przepisy Kodeksu pracy o maksymalnej dopuszczalnej kwocie potrącenia oraz kwocie wolnej od potrąceń. Zatem nie każda wypłata na rzecz pracownika będzie chroniona przed zajęciem, lecz tylko ta, która jest wynagrodzeniem za pracę.  Przepisy ochronne w ww. zakresie mogą być też stosowane odpowiednio do niektórych przychodów z umów cywilnoprawnych.  

Ze względu na pojawiające się wątpliwości dotyczące dokonywania potrąceń z wynagrodzeń i innych świadczeń pracowniczych, a także należności przysługujących osobom niebędącym pracownikami, prezentujemy poniżej odpowiedzi na wybrane pytania związane z tą tematyką. 

Dwóch menedżerów zatrudnionych w naszej firmie na podstawie umowy o pracę od 1 stycznia 2023 r. otrzymuje odszkodowanie za powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej w czasie trwania zatrudnienia. Prawo do odszkodowania zostało zapisane w umowie o zakazie konkurencji zawartej z każdym z nich. Wynagrodzenie jednej z tych osób jest zajęte przez komornika. Czy dokonując potrącenia z odszkodowania, należy stosować zasady właściwe dla wynagrodzenia za pracę

Nie. Odszkodowanie za powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej w czasie trwania zatrudnienia nie ma charakteru wynagrodzenia za pracę. Zatem do odszkodowania nie mają zastosowania przepisy Kodeksu pracy ograniczające możliwość dokonywania potrąceń. Ochrona dotyczy wyłącznie wynagrodzenia za pracę. Takie stanowisko przeważnie zajmują sądy. 

Sąd Najwyższy w uchwale z 17 stycznia 2013 r. (II PZP 4/12, OSNP 2013/13–­14/147) zaznaczył, że w orzecznictwie sądowym zdecydowanie odmawia się nie tylko charakteru wynagrodzeniowego, ale także ochrony wynikającej z przepisów Kodeksu pracy odszkodowaniom i odprawom przysługującym pracownikowi nie na podstawie przepisów prawa, lecz postanowień umownych. Sąd zwrócił uwagę, że utrwalony dorobek orzecznictwa raczej pozwala przyjąć, iż przepisom ochronnym, oprócz wynagrodzenia za pracę w sensie ścisłym, podlegają należności przysługujące pracownikowi na podstawie przepisów prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 Kodeksu pracy i spełniające funkcje podobne wynagrodzeniu za pracę. Jednak należność gwarantowana w umowie o pracę, niemająca swojego odpowiednika w przepisach prawa pracy i niebędąca wynagrodzeniem za pracę ani niespełniająca jego funkcji, nie mieści się w tak rozumianym przedmiocie ochrony przewidzianej przepisami Kodeksu pracy.