Przeliczanie faktur wystawionych w walutach obcych dla celów VAT
Wybór właściwego kursu walutowego do rozliczenia VAT może mieć istotny wpływ na wysokość zobowiązań podatkowych. Przepisy przewidują kilka możliwości – od standardowych kursów NBP i EBC, przez kursy stosowane dla celów podatku dochodowego, aż po szczególne zasady przy korektach faktur.

Obowiązujące w przepisach VAT zasady przeliczania na złote kwot wyrażonych w walutach obcych mają zastosowanie tylko do przeliczania:
- kwot wyrażonych w walutach obcych w celu określania podstawy opodatkowania VAT oraz
- kwot podatku (VAT) wyrażonych na fakturach w walucie obcej (zob. art. 106e ust. 11 ustawy o VAT).
W praktyce na podstawie tych przepisów przeliczane są dla celów VAT wszystkie kwoty wyrażone w walutach obcych.
Z art. 31a ust. 1 ustawy o VAT wynika zasada, że w przypadku gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według:
- kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego albo
- kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny (EBC) na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego (EBC określa jedynie kursy wymiany względem euro). W konsekwencji w przypadku stosowania kursów wymiany opublikowanych przez EBC do walut innych niż euro przeliczeń dokonuje się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro. Najpierw zatem należy przeliczyć kwotę wyrażoną w walucie obcej innej niż euro na euro, a następnie euro na złote.
Faktury wystawiane przed powstaniem obowiązku
Jeżeli podatnik wystawił fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego, przeliczenia na złote kwot określonych na tej fakturze w walucie obcej stosowanych do określenia podstawy opodatkowania dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury albo według kursu wymiany opublikowanego przez EBC na ten dzień (zob. art. 31a ust. 2 ustawy o VAT). W tym drugim przypadku waluty inne niż euro przelicza się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro, a więc najpierw przelicza się kwotę wyrażoną w walucie obcej innej niż euro na euro.
Stosowanie kursów obowiązujących dla celów podatku dochodowego
Na podstawie art. 31a ust. 2a ustawy o VAT podatnicy VAT mają możliwość (jest to rozwiązanie fakultatywne) stosowania dla celów VAT kursów przeliczeniowych właściwych do rozliczenia danej transakcji według przepisów o podatku dochodowym. Przy czym podatnik, który wybrał stosowanie dla celów VAT kursów obowiązujących dla celów podatku dochodowego, jest obowiązany do ich stosowania przez co najmniej 12 kolejnych miesięcy, licząc od miesiąca, w którym je wybrał (zob. art. 31a ust. 2b ustawy o VAT). Z kolei podatnicy rezygnujący ze stosowania tych zasad przez kolejne 12 miesięcy obowiązani są stosować ogólne zasady dokonywania przeliczeń dla celów VAT.
10 października 2025 r. podatnik wystawił fakturę w euro dokumentującą świadczenie usługi najmu w październiku 2025 r.
Kursem przeliczeniowym stosowanym dla celów VAT jest w tej sytuacji:
- kurs średni euro ogłoszony przez NBP na dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego, którym w tym przypadku jest dzień wystawienia faktury, czyli na dzień 9 października 2025 r., lub kurs wymiany opublikowany przez EBC na ten dzień – jeżeli podatnik nie wybrał stosowania dla celów VAT kursów obowiązujących dla celów podatku dochodowego,
- kurs średni euro ogłoszony przez NBP na dzień 30 października 2025 r. (tj. na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania przychodu) – jeżeli podatnik wybrał stosowanie dla celów VAT kursów obowiązujących dla celów podatku dochodowego, ponieważ w podatku dochodowym dla usług rozliczanych w okresach rozliczeniowych przychód powstaje w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, nie rzadziej niż raz w roku.
Zmiana podstawy opodatkowania VAT wyrażonej w walucie obcej
W przypadku gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania wyrażone w walucie obcej uległy zmianie, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu danej waluty obcej przyjętego do przeliczenia kwot stosowanych do określenia podstawy opodatkowania przed jej zmianą (zob. art. 31b ust. 1 ustawy o VAT).
Wyjątek od tej zasady ma miejsce w przypadku wystawienia przez podatnika faktury korygującej, o której mowa w art. 106j ust. 3 ustawy o VAT, a więc zbiorczej faktury korygującej dokumentującej udzielenie opustu lub obniżki ceny w danym okresie. Wówczas podatnicy mają możliwość stosować do przeliczania kurs średni danej waluty obcej ogłoszony przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury korygującej, względnie kurs wymiany opublikowany przez Europejski Bank Centralny na ten dzień (zob. art. 31b ust. 2 ustawy o VAT).
20 sierpnia 2025 r. podatnik dokonał wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, którą udokumentował wystawioną tego dnia fakturą wyrażoną w euro. Kwoty wykazane na tej fakturze zostały przeliczone na złote według kursu średniego euro ogłoszonego przez NBP 19 sierpnia 2025 r., tj. 4,2420 zł.
Pod koniec września 2025 r. nabywca zareklamował dostarczony mu towar. Na skutek reklamacji strony ustaliły obniżenie ceny tego towaru o 20%, a w konsekwencji podatnik wystawił fakturę korygująca obniżającą jego cenę o 20%. Do obniżenia podstawy opodatkowania z tytułu dokonanej wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów podatnik powinien zastosować kurs euro ogłoszony przez NBP 19 sierpnia 2025 r., tj. 4,2420 zł.
Autor: Tomasz Krywan
Przeczytaj więcej na ten temat: Rozliczanie faktur wystawianych i otrzymywanych w walutach obcych »

