Likwidacja barier w JST - omówienie zmian ważnych dla gmin

USTAWA O SAMORZĄDZIE GMINNYM

Przepis ustawy

Charakter zmiany

Uzasadnienie / Cel Zmiany

Art. 1 ust. 3  (dodany)

Wprowadzenie definicji pojęcia „liczba mieszkańców gminy”. Definicja odsyła do liczby osób zamieszkujących daną gminę w rozumieniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1260/2013, według ostatnich dostępnych danych ogłoszonych przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (GUS).

Zmiana jest uzasadniona tym, że  określenie liczby mieszkańców za pomocą obiektywnego wskaźnika jest istotne z punktu widzenia wzajemnych praw i obowiązków członków wspólnoty samorządowej oraz zarządzania jednostką samorządu terytorialnego.

Art. 7 ust. 1 pkt 3  (zmieniony)

Przekształcenie  dotychczasowego pkt 3 poprzez usunięcie z jego zakresu zadania zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz.

Zmiana porządkowa, wynikająca z przeniesienia zadania dotyczącego energii do nowego pkt 3b.

Art. 7 ust. 1 pkt 3b (dodany)

Wprowadzenie nowego zadania własnego w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,  z uwzględnieniem promowania rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz efektywności energetycznej.

Ma to na celu promowanie rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz efektywności energetycznej w ramach zadań własnych gminy. Zmiana ta jest spójna z proponowanymi regulacjami w Prawie energetycznym.

Art. 7 ust. 4 (dodany)

Wzmocnienie zasady samodzielności decyzyjnej gminy. Gmina może samodzielnie określić zadanie publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej lub sposób jego realizacji i finansowania, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Jest to kluczowa propozycja mająca na celu  wzmocnienie i urzeczywistnienie praktycznego znaczenia klauzuli generalnej domniemania kompetencji  oraz zasady samodzielności decyzyjnej gmin w realizacji zadań własnych.

Art. 10h  (dodany)

Przyznanie wójtowi kompetencji w zakresie koordynacji procesów strategicznych. Wójt koordynuje projektowanie planów i programów strategicznych oraz ich wdrażanie przez urząd, jednostki organizacyjne i gminne osoby prawne.

Wynika to z zadania określonego w Krajowej Polityce Miejskiej 2030 (KPM 2030) i ma na celu zapewnienie  koordynacji i wdrażania programów strategicznych.

Art. 18 ust. 2 pkt 14b  (dodany)

Rozszerzenie wyłącznej właściwości rady gminy o podejmowanie uchwał w sprawach określonych w nowo dodanym art. 7 ust. 4 .

Zmiana korelująca z art. 7 ust. 4, przyznająca radzie gminy wyłączną kompetencję do decydowania o samodzielnie określonych zadaniach i sposobach ich realizacji.

Art. 21 ust. 1a (dodany)

Umożliwienie komisjom rady gminy obradowania i podejmowania uchwał w trybie zdalnym, jeśli statut gminy tak stanowi.

Pozwala to na działanie komisji w sytuacjach, gdy posiedzenie stacjonarne jest niemożliwe lub niezalecane (np. ze względów bezpieczeństwa, zdarzeń losowych, sytuacji kryzysowych), zapewniając ciągłość pracy i efektywność. Wymaga uregulowania w statucie gminy.

Art. 26a ust. 2 (uchylony)

Zniesienie ograniczenia w zakresie liczby zastępców wójta (burmistrza, prezydenta miasta), które obecnie jest uzależnione od liczby mieszkańców gminy.

Utrzymanie kryterium liczby mieszkańców jest niezasadne, ponieważ nie oddaje skali potrzeb zarządzania gminą (np. zaniżona liczba mieszkańców w GUS). Ma to pozostawić autonomię organowi wykonawczemu w decydowaniu o liczbie zastępców.

Art. 35 ust. 4 (dodany)

Fakultatywna możliwość ustanowienia diet dla członków komisji wyborczych  do organów jednostek pomocniczych za czas realizacji czynności związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem wyborów.

Przyznanie radzie gminy możliwości określenia zasad, na jakich członkom komisji wyborczych będzie przysługiwała dieta.

Art. 90a (dodany)

Wprowadzenie nowego środka nadzoru (mechanizm pomocniczości), który pozwala organowi nadzoru wskazać dostrzeżone nieprawidłowości w uchwale lub zarządzeniu (treść lub procedura) i wyznaczyć termin (do 2 miesięcy) na ich usunięcie. Wprowadzenie takiego wezwania zawiesza bieg terminu do stwierdzenia nieważności (art. 91 ust. 1). Organowi gminy przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu.

Ma to na celu wprowadzenie  mechanizmu pomocniczości do nadzoru prawnego wojewodów (i regionalnych izb obrachunkowych), umożliwiając gminie skorygowanie aktu bez konieczności stwierdzania jego nieważności przez organ nadzoru.

PRAWO ENERGETYCZNE

Przepis ustawy

Charakter zmiany

Uzasadnienie / Cel Zmiany

Art. 18 ust. 1 pkt 5  (zmieniony)

Zmiana techniczna/porządkowa. Kropka na końcu ustępu została zastąpiona średnikiem.

Umożliwienie dodania kolejnego punktu w ustępie .

Art. 18 ust. 1 pkt 6 (dodany)

Nowy przepis szczegółowo wymienia formy promowania OZE, obejmujące w szczególności: 

a) wytwarzanie energii elektrycznej, biogazu, biogazu rolniczego, biometanu, wodoru i ciepła z odnawialnych źródeł energii, 

b) upowszechnianie wiedzy dotyczącej OZE oraz efektywności energetycznej wśród mieszkańców gminy i innych podmiotów, oraz 

c) wspieranie działań mieszkańców i innych podmiotów w tych dziedzinach.

Rozszerzenie katalogu zadań gminy i innych podmiotów samorządowych, mające na celu zwiększenie efektywności realizacji zadań z zakresu zaopatrzenia w energię.

PRAWO O RUCHU DROGOWYM

Przepis ustawy

Charakter zmiany

Uzasadnienie / Cel Zmiany

Art. 10a  (dodany)

Umożliwienie delegowania zadań zarządzania ruchem. Organy zarządzające ruchem (np. marszałek województwa, starosta, prezydent miasta) mogą powierzyć wykonywanie zadań w zakresie zarządzania ruchem jednostce organizacyjnej będącej zarządem drogi (Art. 21 ust. 1 ustawy o drogach publicznych). Jeżeli taka jednostka nie została utworzona, zadania te wykonuje organ zarządzający ruchem.

Wprowadzenie możliwości upoważniania pracowników  do załatwiania spraw w imieniu organów zarządzających ruchem. Upoważnienie dotyczy pracowników urzędu marszałkowskiego, starostwa, urzędu miasta na prawach powiatu lub jednostki będącej zarządem drogi, i obejmuje w szczególności wydawanie decyzji administracyjnych.

Ma to na celu usprawnienie i uelastycznienie zarządzania ruchem poprzez możliwość powierzenia tych zadań zarządom dróg.

Art. 72 ust. 1 pkt 1  (zmieniony)

Rozszerzenie katalogu dokumentów potwierdzających własność pojazdu  na potrzeby rejestracji. Dodano możliwość przedstawienia dowodu własności pojazdu z podpisem biometrycznym.

Uzupełnienie dokumentów potwierdzających własność pojazdu w celu ułatwienia procesu rejestracji.

USTAWA O OGŁASZANIU AKTÓW NORMATYWNYCH I NIEKTÓRYCH INNYCH AKTÓW PRAWNYCH

Przepis ustawy

Charakter zmiany

Uzasadnienie / Cel Zmiany

Art. 13 pkt 5  (zmieniony)

Doprecyzowanie katalogu wyroków sądu administracyjnego podlegających ogłoszeniu  w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Katalog ten poszerzono o:

1. Wymóg prawomocności wyroków sądu administracyjnego uwzględniających skargi na akty prawa miejscowego stanowione przez wojewodę, organy administracji niezespolonej, organy samorządu województwa, organy powiatu i organy gminy.

2. Dodanie wyroków sądu administracyjnego uwzględniających skargi na akty nadzoru dotyczące aktów prawa miejscowego.

3. Dodanie wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego wydanych na skutek skarg kasacyjnych od takich wyroków.

Zmiana ta ma na celu doprecyzowanie i uzupełnienie katalogu aktów prawnych i informacji ogłaszanych w dzienniku urzędowym w aspekcie prowadzonych postępowań nadzorczych.

Art. 13 pkt 5a  (dodany)

Wprowadzenie obowiązku ogłaszania aktów prawnych w sprawie wstrzymania wykonania aktów prawa miejscowego.

Jest to uzupełnienie katalogu o informacje kluczowe w kontekście nadzoru prawnego i postępowania nadzorczego.

Art. 13 pkt 5b  (dodany)

Wprowadzenie obowiązku ogłaszania informacji o utracie mocy wstrzymania wykonania aktów prawa miejscowego z mocy prawa, w związku z upływem terminu do wydania rozstrzygnięcia nadzorczego.

Uzupełnienie katalogu o istotne informacje dotyczące skutków prawnych aktów nadzoru.

Art. 15 ust. 5a  (dodany)

Doprecyzowanie podmiotu, charakteru oraz terminu przekazywania wojewodzie informacji  o utracie mocy wstrzymania wykonania aktów. Wojewoda ogłasza te informacje w oparciu o dane posiadane z urzędu lub przekazane mu przez regionalną izbę obrachunkową (RIO). RIO ma obowiązek przekazać wojewodzie te informacje niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni.

Zmiana ma na celu zapewnienie, że ogłaszanie informacji o utracie mocy wstrzymania wykonania aktów jest oparte na oficjalnych danych i odbywa się w terminie gwarantującym aktualność i dostępność informacji.

USTAWA O ŚWIADCZENIACH OPIEKI ZDROWOTNEJ FINANSOWANYCH ZE ŚRODKÓW PUBLICZNYCH

Przepis ustawy

Charakter zmiany

Uzasadnienie / Cel Zmiany

Art. 48d ust. 1  (zmieniony)

Poszerzenie przeznaczenia środków Funduszu (NFZ)  na dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez jednostkę samorządu terytorialnego. Nowe brzmienie stanowi, że Fundusz może przekazać środki na dofinansowanie programów polityki zdrowotnej, w kwocie nieprzekraczającej określonej wartości.

Umożliwienie dofinansowania samorządowych programów polityki zdrowotnej ze środków NFZ . Obejmuje to również programy w zakresie świadczeń, które nie są świadczeniami gwarantowanymi (świadczenia niegwarantowane). Jednocześnie utrzymana zostaje dotychczasowa wartość procentowa tych środków.

USTAWA O PRACOWNIKACH SAMORZĄDOWYCH

Przepis ustawy

Charakter zmiany

Uzasadnienie / Cel Zmiany

Art. 25a (dodany)

Wprowadzenie możliwości elektronicznego potwierdzania tożsamości pracownika samorządowego  w systemach teleinformatycznych.

Zmiana zakłada, że na potrzeby wykonywania zadań służbowych w systemach teleinformatycznych pracownicy samorządowi mogą dokonywać potwierdzenia swojej tożsamości za pomocą środków identyfikacji elektronicznej. Środki te muszą być wydane w systemach identyfikacji elektronicznej przyłączonych do węzła krajowego identyfikacji elektronicznej.

USTAWA O FINANSACH PUBLICZNYCH

Przepis ustawy

Charakter zmiany

Uzasadnienie / Cel Zmiany

Art. 220 ust. 4 (dodany)

Wprowadzenie wyjątku od zasady zwrotu niewykorzystanych dotacji. Pomoc finansowa, o której mowa w Art. 220 ust. 1 (dotacja celowa lub pomoc rzeczowa udzielana innym JST), udzielona na rzecz JST w celu usuwania skutków klęsk żywiołowych w części niewykorzystanej do końca roku budżetowego:

1. Nie podlega zwrotowi w terminie wynikającym z Art. 251 ust. 1 ustawy.

2. Może być wykorzystana na cel określony w umowie dotacji w ciągu trzech kolejnych lat budżetowych.

Umożliwienie racjonalnego wykorzystania środków przeznaczonych na usuwanie skutków klęsk żywiołowych, w terminach wynikających z obiektywnych uwarunkowań. Obecne przepisy (wymóg zwrotu niewykorzystanej dotacji do 31 stycznia następnego roku) powodują zbędny obieg środków, konieczność podejmowania dodatkowych uchwał i utrudniają planowanie wydatków w jednostce dotkniętej klęską. Maksymalny okres stosowania tego rozwiązania ograniczono do trzech lat budżetowych.