Preproporcja w JST – roczna korekta VAT w oparciu o stosowany prewspółczynnik

Miesięczny, względnie kwartalny charakter podatku od towarów i usług sugeruje, że zakończenie roku nie ma dla rozliczenia tej daniny żadnego, a przynajmniej istotnego znaczenia. Niektórzy podatnicy mogą wręcz być zaskoczeni tym, że w przypadku VAT występuje rok podatkowy. Tymczasem przez pojęcie „roku podatkowego w VAT” – wobec braku szczególnych regulacji – należy rozumieć rok kalendarzowy. Co więcej, jest grupa podatników, u których występuje roczne rozliczenie VAT, przy czym odnosi się ono wyłącznie do podatku naliczonego. Sprowadza się to do weryfikacji kwoty podatku naliczonego i do odliczenia, w odniesieniu do których powinny mieć zastosowanie tzw. preproporcja i/lub proporcja. Istotną grupę podatników zobligowanych do dokonania takiej korekty stanowią jednostki samorządu terytorialnego (dalej: JST). Pomimo że rozliczenia takie są dokonywane od wielu lat, w praktyce cały czas potrafią przysporzyć problemów. W niniejszym artykule przypominamy, na co w szczególności musi zwrócić uwagę jednostka samorządu terytorialnego, ale również jej jednostka organizacyjna, dokonując po zakończeniu roku korekty w zakresie identyfikacji kwot VAT w oparciu o stosowany prewspółczynnik.

Uwagi wstępne

Po centralizacji podatkowej w VAT jednostek samorządu terytorialnego przeprowadzonej w oparciu o regulacje wprowadzone z dniem 1 października 2016 r., a która musiała być dokonana najpóźniej do 2017 r., na znaczeniu zyskała kwestia stosowania preproporcji i jej korekty rocznej. Centralizacja taka objęła jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, a także urzędy gmin, starostwa powiatowe i urzędy marszałkowskie. W wyniku takiej operacji każda JST oraz jej jednostki organizacyjne stały się jednym „wspólnym” podatnikiem VAT. To nie tylko oznacza, że jednostka samorządu składa „wspólną” deklarację (JPK_V7) dla siebie i wszystkich swoich jednostek organizacyjnych, ale nade wszystko spowodowało to, że u takiego podatnika występuje większa różnorodność działalności i związanego z tym prawa do odliczenia VAT naliczonego. Przypomnieć bowiem należy, że w ramach zasady neutralności VAT czynnemu podatnikowi polskiego podatku od towarów i usług przysługuje prawo do rozliczenia podatku naliczonego. Jednak dla skorzystania z takiego uprawnienia konieczne jest powiązanie zakupionych świadczeń z czynnościami uprawnionymi do odliczenia. Jeżeli podatnik wykonuje wyłącznie sprzedaż opodatkowaną VAT i niezwolnioną od tego podatku, wymóg taki, co do zasady, nie przysparza większych trudności. Gorzej, gdy podatnik realizuje zarówno czynności opodatkowane, względnie niepodlegające, ale z prawem do odliczenia, jak i świadczenia, które nie legitymują do rozliczenia podatku naliczonego. W przypadku JST występują oba rodzaje aktywności, co w praktyce oznacza konieczność oddzielania zakupów powiązanych z tą działalnością, która uprawnia do odliczenia VAT od tej, co do której prawo takie nie występuje. Przy czym chodzi zarówno o nabywane świadczenia związane z działalnością nieopodatkowaną, jak i ze sprzedażą, co prawda, podlegającą VAT, ale zwolnioną z tego podatku. To oznacza konieczność najpierw identyfikacji kwoty podatku naliczonego, a następnie wskazania, w jakiej części ów VAT podlega odliczeniu.