Kolej, transport przyszłości

Projektanci Centralnej Magistrali Kolejowej zaplanowali na trasie łagodne łuki, by w przyszłości dało się osiągnąć prędkość 250 km/h. Być może uda się to za trzy lata, czyli po 50 latach od oddania trasy

Luxtorpeda na stacji kolejowej w Zakopanem, 1936 r.

Data 27 września 1825 r. z niedużego miasteczka Shildon w północno-wschodniej Anglii wyruszył pierwszy w historii pociąg, przewożąc do oddalonego o 40 km Stockton węgiel i kilkuset pasażerów. Wagony ciągnął po żeliwnych szynach parowóz Locomotion skonstruowany przez George’a Stephensona. Skład potrafił rozpędzić się do 24 km/h.

Ten dzień uważany jest za początek kolei żelaznej na świecie. W Wielkiej Brytanii jej rozwój był błyskawiczny. W 1830 r. oddano do użytku pierwszą linię – z Manchesteru do Liverpoolu – służącą wyłącznie do przewozu pasażerów. Po roku zainteresowanie przejazdami dziesięciokrotnie przekroczyło prognozy i pozwoliło zarobić jej właścicielom 14 tys. funtów. Sukces Brytyjczyków zachęcił do budowy kolei inne kraje. Wkrótce otwarto pierwsze odcinki w Niemczech, Belgii i Austrii. Wynalazek dość szybko trafił też na ziemie polskie. W 1842 r. kolej zaczęła działać na trasie z Wrocławia w stronę Górnego Śląska (początkowo do Oławy). Z inicjatywą wyszli śląscy przemysłowcy, którzy chcieli ożywić region leżący wówczas w granicach Prus. Niektórzy za pierwszą rodzimą trasę uznają jednak Drogę Żelazną Warszawsko-Wiedeńską, której pierwszy odcinek – z Warszawy do Grodziska Mazowieckiego – uruchomiono 14 czerwca 1845 r. Obchodzone kilka dni temu 180-lecie jej istnienia uczczono m.in. przejazdem 62-letniego składu elektrycznego z Warszawy do Grodziska. Była to druga linia zbudowana w Imperium Rosyjskim po krótkim odcinku z Petersburga do Carskiego Sioła, w którym znajdowała się podmiejska rezydencja carskiej rodziny. W 1848 r. linia z Warszawy dotarła do granicy z Austrią w Maczkach (dziś dzielnicy Sosnowca). Głównymi inicjatorami i projektantami Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej byli Polacy. Dokumentację stworzył inżynier Stanisław Wysocki, absolwent utworzonego w 1816 r. Uniwersytetu Warszawskiego.