Pomniejszenie emerytury powszechnej przez ZUS o pobrane wcześniej świadczenia jest niezgodne z Konstytucją – wyrok TK
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 4 czerwca 2024 r. (SK 140/20) uznał za niekonstytucyjny przepis art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach, na podstawie którego świadczenie emerytalne było pomniejszane o kwoty pobranych wcześniej emerytur, w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń przed 6 czerwca 2012 r.
Zgodnie z art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach, jeżeli ubezpieczony pobrał m.in. emeryturę częściową lub emeryturę wcześniejszą, podstawę obliczenia emerytury powszechnej pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Przepis ten wszedł w życie 1 stycznia 2013 r.
Sprawa rozpatrywana przez TK dotyczyła mężczyzny, któremu ZUS przyznał emeryturę po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, pomniejszoną o kwotę pobranej emerytury wcześniejszej. W konsekwencji przyznane świadczenie emerytalne było niższe od dotychczas wypłacanej emerytury – ZUS zawiesił jej wypłatę. Ubezpieczony złożył odwołanie do tej decyzji (które nie zostało uwzględnione), a następnie apelację, która została oddalona. Wobec tego ubezpieczony wniósł skargę konstytucyjną do TK.
TK uznał art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach za niezgodny z Konstytucją, w odniesieniu do osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń przed 6 czerwca 2012 r., tj. przed dniem ogłoszenia ustawy nowelizującej (na podstawie której został dodany art. 25 ust. 1b).
TK wskazał, że osoby, które zdecydowały się przejść na wcześniejszą emeryturę w momencie podejmowania decyzji na podstawie obowiązującego wówczas stanu prawnego nie mogły przewidzieć, że przejście na emeryturę przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego będzie oznaczało pomniejszenie emerytury o pobrane świadczenia. Nie spodziewały się więc, że wypłacanie wcześniejszej emerytury wpłynie na sposób ustalania wysokości emerytury powszechnej. Osoby te zostały więc zaskoczone pomniejszeniem świadczenia emerytalnego. Poza tym nie miały możliwości złożenia wniosku przed 6 czerwca 2012 r. Z takimi konsekwencjami mogły się natomiast liczyć osoby, które podjęły decyzję o skorzystaniu z prawa do wcześniejszej emerytury już po ogłoszeniu ustawy nowelizującej.
Zdaniem TK doszło tym samym do naruszenia zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa.
Wyrok TK dotyczy osób, które złożyły wniosek o wcześniejszą emeryturę przed 1 stycznia 2023 r., tj. kobiet urodzonych w latach 1949 – 1959 (z wyjątkiem rocznika 1953) oraz mężczyzn urodzonych w latach 1949 – 1952 oraz w 1954 r. W zakresie rocznika 1953 TK uznał powołany przepis (art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach) za niekonstytucyjny w wyroku z 6 marca 2019 r. (P 20/16).
TK wskazał jednocześnie, że w celu zagwarantowania jednolitych zasad zwrotu świadczeń osobom uprawnionym należy wprowadzić odpowiednie regulacje w tym zakresie. Do czasu wprowadzenia ujednoliconych przepisów, umożliwiających dochodzenie praw analogicznie jak w przypadku osób z rocznika 1953 (objętych wyrokiem TK z 6 marca 2019 r., P 20/16), osoby uprawnione mogą składać wnioski o wznowienie postępowania na ogólnych zasadach.
Oprac. Małgorzata Kozłowska na podstawie komunikatu Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. dostępnego na www.trybunal.gov.pl
POTRZEBUJESZ POMOCY?