Ograniczenia dla jednorazowego plastiku. Nowe obowiązki i opłaty

Obrót produktami jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będzie ograniczony. A to za sprawą obowiązującej od 24 maja br. ustawy z 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 877). Implementuje ona dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2019/904 z 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (Dz.U. UE z 2019 r., L 155, str. 1) - zwaną dyrektywą SUP.

Jak wskazano w preambule dyrektywy, produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych oraz narzędzia połowowe wykonane z takiego tworzywa stanowią zdecydowaną większość odpadów znajdowanych na plażach państw Unii Europejskiej. Dlatego, aby zmniejszyć ich negatywny wpływ na środowisko i zapobiec zaśmiecaniu, dyrektywa SUP swoim zastosowaniem objęła właśnie te rodzaje produktów.

W wyniku implementacji unijnych przepisów doszło do zmian nie tylko w ustawie o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej. Nowelizacja zmieniła również ustawę o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Co ważne, nowe przepisy obejmą nie tylko podmioty wprowadzające do obrotu jednorazowe opakowania wykonane z tworzyw sztucznych- w tym m.in. przedsiębiorców zajmujących się handlem detalicznym, hurtownie i jednostki gastronomiczne - lecz także użytkowników końcowych ww. opakowań. Oni ,nabywając w nich żywność lub napoje po 1 stycznia 2024 r., będą musieli się liczyć z dodatkową opłatą. ©℗

Olga Płoucha,
Aleksandra Walasek,
Małgorzata Rakoczy

Mniej śmieci, więcej recyklingu

Obowiązek znakowania plastikowych towarów, dodatkowe opłaty pobierane zarówno od firm, jak i od odbiorców końcowych plastikowych opakowań na żywność i napoje, a do tego obowiązek umożliwienia spakowania żywności i napojów w opakowania z alternatywnych surowców. To wszystko ma na celu jedno - ograniczenie plastiku w naszym życiu

Obowiązująca od 24 maja nowelizacja ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej wprowadza zmiany m.in. w:

• ustawie z 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1903, ost.zm. Dz.U. z 2923 r. poz. 877),
• ustawie z 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 160; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 877).

Nowe przepisy mają ograniczyć wprowadzanie do obrotu produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. W tym celu ustawodawca wprowadził m.in. zakaz wprowadzania do obrotu niektórych produktów wskazanych w załączniku do ustawy zmienianej, obowiązek oznakowania innych, konieczność uiszczenia opłaty na pokrycie kosztów zbierania, uprzątania, transportu i przetwarzania odpadów powstałych z określonych produktów. A to nie wszystko. Nowe przepisy zobowiązują też przedsiębiorców prowadzących jednostki handlu detalicznego, hurtownie oraz jednostki gastronomiczne do:

• pobierania od 1 stycznia 2024 r. od użytkowników końcowych opłaty za opakowania jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na oferowane napoje lub żywność,
• zapewniania opakowań na żywność lub napoje wykonanych z surowców alternatywnych.

Przedsiębiorcy będą mieć też obowiązek wprowadzania do obrotu butelek jednorazowych o określonym udziale wagowym z tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu oraz osiągania rocznego poziomu selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych.

Wśród przykładowych najważniejszych grup przedsiębiorców, dla których przepisy nowelizacji niosą najwięcej zmian, można wskazać na branżę gastronomiczną. Obejmować będą one zarówno prowadzących restauracje, bary lub food trucki, w których oferowane są posiłki w opakowaniach jednorazowego użytku, jak i przedsiębiorców wykonujących działalność cateringową. Nowe obowiązki dotyczą również:

• prowadzących sklepy i hurtownie, w których oferowane są napoje lub żywność pakowane na miejscu oraz opakowania jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych bez zawartości;
• wprowadzających do obrotu produkty wymienione w załącznikach do zmienianej ustawy, tj. zajmujących się np. produkcją lub sprowadzaniem na teren Polski zestawów piknikowych, lekkich toreb na zakupy z tworzywa sztucznego, wyrobów tytoniowych z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne;
• sprzedających produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych do innych krajów członkowskich UE za pomocą umów zawieranych na odległość;
• wprowadzających do obrotu produkty w opakowaniach na napoje w postaci butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych oraz inne tego rodzaju pojemniki na napoje, a także przedsiębiorców wprowadzających narzędzia połowowe z tworzyw sztucznych.

Warto podkreślić, że zmiany obejmą również samych konsumentów - będą od 1 stycznia 2024 r. uiszczać opłatę za wykonane z tworzyw sztucznych opakowania jednorazowego użytku na żywność i napoje.

• Co kryje się pod pojęciem przedsiębiorcy wprowadzającego produkty do obrotu w świetle przepisów zmienianej ustawy?

Zmieniana ustawa odwołuje się do pojęcia przedsiębiorcy wywodzącego się z art. 4 ust. 1 i 2 ustawy - Prawa przedsiębiorców. Chodzi o tego, który importuje produkty, w tym jednorazowego użytku, z tworzyw sztucznych, dokonuje wewnątrzwspólnotowego nabycia tych produktów (czyli, upraszczając, przywozu produktów z terytorium innego państwa członkowskiego UE na terytorium Polski) lub wytwarza te produkty i wprowadza je do obrotu na terenie kraju. Jest nim również podmiot wprowadzający do obrotu ww. produkty pod własnym oznaczeniem - rozumianym jako znak towarowy (w rozumieniu prawa własności przemysłowej) - lub pod własnym imieniem i nazwiskiem albo nazwą, których wytworzenie zlecił innemu przedsiębiorcy.

Nowe, nałożone przepisami obowiązki dotyczą zatem przedsiębiorców, którzy w ramach swojej działalności sprowadzają produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, zarówno z krajów członkowskich UE, jak i z państw trzecich, by wprowadzić je na rynek polski. Obejmą one również wytwarzających te produkty, który wprowadzają je do obrotu pod własnym oznaczeniem, oraz przedsiębiorców, którzy wprawdzie nie wyprodukowali tych produktów, lecz wprowadzają je do obrotu pod własnym oznaczeniem, czyli znakiem towarowym, imieniem i nazwiskiem lub nazwą. Zgodnie z uzasadnieniem do nowelizacji dzięki temu można będzie jednoznaczne wskazać, że w przypadku gdy produkty będą wytwarzane na zamówienie, np. dystrybutora, sieci handlowej (w ramach własnej marki), a następnie będą sprzedawane pod oznaczeniem tego zamawiającego, to wówczas podmiot, którego oznaczenie widnieje na produkcie, będzie odpowiedzialny za wypełnienie obowiązków wynikających ze zmienianej nowelizacją ustawy.

• Czym jest produkt jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych?

Zmieniane przepisy w ślad za dyrektywą SUP wprowadzają definicję tworzywa sztucznego oraz produktu jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego. Zgodnie z nią tworzywem sztucznym jest materiał składający się z polimeru w rozumieniu rozporządzenia REACH (Rozporządzenie [WE] nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów), do którego mogły zostać dodane dodatki lub inne substancje, który może funkcjonować jako główny składnik strukturalny produktów końcowych; z wyjątkiem polimerów naturalnych, które nie zostały chemiczne zmodyfikowane. A zatem jedynie polimery w pełni naturalne, które nie zostały chemiczne zmodyfikowane, nie podlegają definicji tworzywa sztucznego.

Z kolei pod pojęciem substancji niemodyfikowanej chemicznie należy rozumieć substancję, której struktura chemiczna pozostaje niezmieniona. Jak wskazano w wytycznych Komisji Europejskiej dotyczących stosowania dyrektywy SUP, objęte powyższą definicją powinny być również tworzywa sztuczne produkowane przy użyciu zmodyfikowanych polimerów naturalnych lub tworzywa sztuczne produkowane z biopochodnych, kopalnych lub syntetycznych substancji wyjściowych, które nie występują naturalnie. W związku z tym powyższa definicja powinna obejmować oparte na polimerach artykuły gumowe oraz biopochodne i ulegające biodegradacji tworzywa sztuczne, pochodzące zarówno z biomasy, jak i mające ulec biodegradacji z upływem czasu.

Jednak nie wszystkie produkty z tworzyw sztucznych objęte są nowelizacją. Kluczowa do określenia tego, do jakich produktów będą ...