Rekompensata za pracę nadliczbową – warunki i sposób postępowania pracodawcy

Pracą w godzinach nadliczbowych jest praca wykonywana przez pracownika ponad obowiązujące go normy czasu pracy lub ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy. Za taką pracę pracownik nabywa prawo do dodatkowego wynagrodzenia lub czasu wolnego. W zależności od okoliczności, w których wystąpiły nadgodziny, podlegają one innemu rozliczeniu. 

Prawo do rekompensaty pracy nadliczbowej mają co do zasady wszyscy pracownicy. Wyjątkiem są osoby zarządzające w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych, którzy wykonują, w razie konieczności, pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych. Jedynie w przypadku pracy nadliczbowej wykonywanej przez te osoby w niedziele i święta przysługuje im czas wolny, a w przypadku jego nieudzielenia - wynagrodzenie i dodatek. 

1. Dopuszczalność pracy w godzinach nadliczbowych

Wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalne w dwóch przypadkach, określonych w art. 151 § 1 Kodeksu pracy, tj.: 

• konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
• szczególnych potrzeb pracodawcy.

Pierwsza z przesłanek to nagła, nieprzewidziana konieczność podjęcia wskazanych powyżej działań np. w związku z powodzią, pożarem lub trzęsieniem ziemi, katastrofą budowlaną bądź katastrofą w ruchu drogowym, kolejowym, morskim czy lotniczym.